Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğünün (TAGEM) projesi kapsamında, Afyonkarahisar'da geliştirilen "Manda Yıldızı" isimli program sayesinde elde edilen verilerle, damızlık seçimi kolayca yapılarak, üreticilerin hayvan sürülerinde et ve süt veriminin iki katına çıkmasına katkı sağlandı.
TAGEM'in 2011 yılında Afyonkarahisar'da başlattığı "Halk Elinde Anadolu Mandası Islah Projesi"nde kullanılmak üzere, Afyon Kocatepe Üniversitesi (AKÜ) ile Afyonkarahisar Damızlık Manda Yetiştiricileri Birliği tarafından "Manda Yıldızı" yazılımı geliştirildi.
Program sayesinde bilgisayar ortamında, ıslah projesi kapsamında takibi yapılan Anadolu mandalarının et ve süt verimlerine göre analizleri doğru ve hızlı şekilde kayıt altına alınmaya başlandı. Yerli ve milli yazılımın başarılı sonuçlar ortaya koymasının ardından TAGEM, "Manda Yıldızı" programına destek vererek, ıslah projesini Afyonkarahisar merkezli uygulamaya aldı. Elde edilen veriler, üreticilerin damızlık manda seçimini kolaylaştırarak et ve süt verimini iki katına çıkardı.
-b83e2e23-7fae-495d-82dc-ca33072e4f3b.jpg)
"18 ilde kullanılmaya başlandı"
Proje sorumlusu, AKÜ Veterinerlik Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Tekerli, AA muhabirine yaptığı açıklamada, "Manda Yıldızı" programının ihtiyaçtan doğmuş bir yazılım olduğunu söyledi. Islah projesi çalışmaları sırasında çok sayıda verinin tutulması ve analizlerin yapılması ihtiyacının ortaya çıktığını belirten Tekerli, "Islah projesi sürecinde çok sayıda veri toplanıyor, bunların bir yerde toplanması ve süzgeçten geçirilmesi gerekiyordu.
Uygun şekilde değerlendirilmesi için bilgisayar programına ihtiyaç duyuluyordu. Biz de bu programı geliştirdik. Afyonkarahisar'da uygulanan ülkesel ıslah projesine alt proje olarak 'Manda Yıldızı' yazılımını dahil ettik. Daha sonra bu program, TAGEM'in ıslah projesini sürdürdüğü 18 ilde kullanılmaya başlandı." diye konuştu.
Tekerli, manda ıslahının uygulandığı noktalarda elde edilen verilerin Afyonkarahisar'da toplandığını, yazılım aracılığıyla hem sağlıklı şekilde işlendiğini hem de TAGEM yetkililerince takip edilebildiğini anlattı.
"Güney Avrupa ülkeleri arasında sadece ülkemizde bulunuyor"
Islah projesinin yazılımı sayesinde tek elden kontrol edilebildiğine işaret eden Tekerli, şöyle devam etti:
"Böyle bir ıslah projesi ve elektronik sistem Güney Avrupa ülkeleri arasında sadece ülkemizde bulunuyor. Böyle bir gelişmeye imza attığımız için son derece gururluyuz. Program sayesinde manda ıslahımız daha da hızlandı, ivme kazandı. Tek elde toplanan veriler sayesinde proje liderleri sağlıklı şekilde damızlık seçimlerini gerçekleştirerek sürülerine katabiliyor."
"Hayvanlarda erken gelişim kabiliyeti tetiklendi"
Anadolu manda ıslah projesinin TAGEM'in hayata geçirdiği en büyük projelerden biri olduğuna dikkati çeken Tekerli, şunları kaydetti:
"Projeye başladığımızda 12-13 kilogram doğan malaklarımız vardı. Bugün doğum aralığımız ortalama 30 kilogram. Hem üreticilerimizde artık 12-13 kilogram doğan malaklar yok hem de süt verimi yılda 1000 kilograma çıkmaya başladı. Hayvanlarda erken gelişim kabiliyeti tetiklendi. Bugün pek çok üreticideki 2-2,5 yaşındaki malaklarda tohumlama yapılabiliyor.
Eskiden ancak 3-3,5 yaşında tohumlanabiliyor, 4-4,5 yaşında doğuruyordu. Üreticiler, güçlü mandalara sahip oldukları için daha fazla süt ve et üretebiliyorlar. Bu da ülke ekonomisine büyük kazanç olarak dönüyor."
50 bin hayvanın verileri giriliyor
Afyonkarahisar Damızlık Manda Yetiştiricileri Birliği Başkanı Ömer Kelem de yazılımın geliştirilmesine TAGEM'in çok büyük destek verdiğini belirterek, şöyle dedi:
"Afyonkarahisar başta olmak üzere, Samsun, İstanbul, Tokat, Diyarbakır, Bartın, Amasya, Yozgat, Kütahya ve Balıkesir gibi illerdeki manda birliklerimizden her yıl yaklaşık 50 bin anaç ve malak verileri giriliyor. Manda Yıldızı'na dijital ortamda girilen veriler sayesinde seçilen hayvanlar da üreticiler tarafından damızlığa bırakılıyor."
