Türk şirketlerin yurt dışındaki yatırım atağı hız kesmeden devam ederken, daha önce Orta Doğu, Kuzey Afrika ve ABD'yi gündemine alan yerli yatırımcıların son yıllardaki gözdesi Avrupa'nın kalbindeki Balkanlar oldu.
Avrupa'nın tam merkezinde yer alan ve uluslararası ulaşım ağlarına yakınlığı sayesinde yatırımcılara önemli bir maliyet avantajı sağlayan Balkanlar coğrafyası, vadettiği hızlı ekonomik büyüme ve iş gücü piyasalarında gerçekleştirmeye hazırlandığı reformlarla Türk yatırımcıların gözdesi haline geldi.
Derlenen bilgilere göre; Suriye ve Irak'taki çalkantılar öncesinde, yurt dışı yatırımlarında daha çok Orta Doğu'yu tercih eden, sonrasında Kuzey Afrika ve ABD'yi gündemine alan yatırımcıların yeni adresi Balkanlar oldu.
Arnavutluk, Bosna-Hersek, Bulgaristan, Hırvatistan, Kosova, Makedonya, Slovakya, Sırbistan, Slovenya, Karadağ, Yunanistan ve Romanya olmak üzere Balkan coğrafyasını radarına alan Türk yatırımcılar, sanayiden tekstile, marinadan gayrimenkule, tekstilden otomotiv yan sanayiye kadar çok sayıda proje için düğmeye bastı.
Koç ve Doğuş, Alimos'u radarına aldı
Balkanlar coğrafyasının, denizde bin 100 ve karada 600 olmak üzere, bin 700 kapasitesiyle en büyük limanı olan Alimos Limanı, Yunanistan Özelleştirme İdaresi tarafından geçen yıl içinde satışa çıkarıldı.
Atina şehir merkezine yaklaşık 15 kilometre mesafede bulunan liman için ön teklifler alınırken, talipler arasında Türkiye'den de önemli grupların yer aldığı görüldü. Öte yandan ön tekliflerin fiyat teklifi niteliğinde olmayıp, ön yeterlilik şartlarını tespit etmek amacıyla alındığı belirtildi.
10 şirket ve konsorsiyumun ilgi gösterdiği Alimos Limanı için, 8 katılımcı ön yeterlilik şartlarını sağladı ve ikinci faza geçti. Koç Grubu ve Doğuş Grubu yerel ortaklarla beraber ikinci fazda ipi göğüslemeye çalışacak. Türkiye ve yurt dışında önemli marina yatırımları bulunan iki gruptan kazanan, Balkanların en büyük limanını portföyüne katmış olacak.
Öte yandan Koç Grubu halihazırda Romanya'da SC Arctic SA, Slovakya'da Beko Slovakya SRO, Yunanistan'da ise Olympic Commercial and Tourist Enterprises SA şirketleriyle faaliyet gösteriyor. Doğuş Grubu'nun ise Bulgaristan'da inşaat, Hırvatistan ve Yunanistan'da ise marin ve otel alanlarında mevcudiyeti bulunuyor.
Taypa'dan Sırbistan'a hazır giyim fabrikası
Türkiye'de tekstil denilince akla gelen ilk firmalardan olan Tay Group, Mısır ve Cezayir yatırımlarının ardından dümeni Balkanlara kırdı. Tay Group şirketlerinden Taypa, geçen yıl Sırbistan Ekonomi Bakanı Goran Knezevic ile Tay Group Yönetim Kurulu Başkanı Mesut Toprak arasında imzalanan İyi Niyet Anlaşması kapsamında, Sırbistan'ın Kraljevo şehrinde büyük bir hazır giyim ve konfeksiyon fabrikası kuracak.
Şirket, bu bu yatırım için 5 yılda toplam 35 milyon avroluk yatırım yapacak. Tesiste toplam 2 bin 500 kişinin istihdam edilmesi planlanıyor.
Yıldız Entegre'nin tercihi Romanya ve Slovenya
Balkanların cazibesine kapılanlar arasında yer alan Yıldızlar Yatırım Holding'in orman ürünleri alanında faaliyet gösteren şirketi Yıldız Entegre, 2010'da gerçekleştirdiği ABD yatırımının ardından 2014'te Romanya yatırımına başladı.
Yıldız Entegre, Romanya'nın Oarja bölgesinde bulunan 460 bin metrekarelik tesisinde üretime başlarken, kısa süre önce yurt dışındaki yatırım halkasına Slovenya'yı ekledi.
Slovenya'nın tek yonga üreticisi olan Lesna TIP adlı fabrikayı satın alan şirket, 45 milyon avroluk modernizasyon çalışmalarının ardından fabrikada hem kapasiteyi hem de istihdamı artırmayı planlıyor.
Şirketin yurt dışındaki diğer bir yatırım planı da Rusya'nın Vladimir bölgesine yapılması öngörülen üretim tesisi.
Karadağ'ın yıldızına prestijli karma proje
Son dönemin parlayan yıldızları arasında yer alan Karadağ da Türk yatırımcıların diğer bir adresi oldu. Karadağ'ın en önemli sahil kasabalarından olan Budva, ülkenin en önemli gayrimenkul projelerinden birine ev sahipliği yapmaya hazırlanıyor.
Mia Budva isimli projenin sahipleri ise inşaat sektörünün Türkiye'deki genç kuşak temsilcileri arasında yer alan iki design group Kurucu Ortağı Yüksek Mimar Murat Kader, Sera Group Genel Müdürü Ahmet Ozan Şener ile Arıkan Yapı Yönetim Kurulu Başkanı Habip Arıkan oldu.
Limak'ın gözü Arnavutluk, Makedonya ve Kosova'da
Türk yatırımcılar arasında Balkanların potansiyelini en erken keşfeden firmalar arasında Limak Holding öne çıkıyor.
Limak Holding Yönetim Kurulu Başkanı Nihat Özdemir her fırsatta Balkanlar'ın önemini vurgularken, grubun Kosova'da elektrik dağıtım şirketi bulunuyor.
Kosova'da aynı zamanda Priştina Uluslararası Adem Yaşari Havalimanı'nı da işleten Limak Holding, Makedonya'nın başkenti Üsküp'te de oldukça büyük bir karma projeye başladı. Yaklaşık 325 bin metrekare brüt alana sahip olacak projenin gelecek aylarda tamamlanarak hizmete açılması bekleniyor.
Öte yandan Limak Holding'in, Arnavutluk'ta 2016'da tamamladığı Banja Barajı ve HES projesi bulunuyor. Holding ayrıca, inşaatına Kasım 2014'te başladığı Moglice Barajı ve Hidroelektrik Santrali projesini de Aralık 2018'de tamamlamayı planlıyor.
Avrupa'nın doğal gaz boruları Tosçelik'ten
Tosyalı Holding şirketlerinden Tosçelik Spiral Boru, geçen günlerde Romanya Doğal Gaz İdaresi TRANSGAZ tarafından açılan boru ihalesini kazanarak önemli bir başarıya imza attı.
127 milyon avroluk ihale kapsamında Tosçelik Spiral Boru, 478 kilometre uzunluğundaki doğal gaz boruları ve bağlantı ekipmanlarını temin edecek.
Avrupa'nın en önemli enerji projelerinden biri olan BRUA kapsamında doğal gaz boruları ve bağlantı ekipmanları, Tosçelik tarafından 14 stok sahasına teslim edilecek.
Bulgaristan, Romanya, Macaristan ve Avusturya'yı birbirine bağlayacak olan ve bu ülkelerin baş harflerinden oluşan BRUA Doğal Gaz Boru Hattı, Bulgaristan ile Romanya'dan 2019'a kadar Avusturya'ya 1,75 milyar metreküp, 2022'de ikinci etap tamamlandığında ise toplam 4,4 milyar metreküp doğal gaz taşıyacak.
Avrupa Yatırım Kalkınma Bankası (EBRD) tarafından finansmanı sağlanan BRUA projesinin Romanya bölümü, 18 ayda tamamlanacak.
Balkanlardaki Türk şirketleri
Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu'ndan (DEİK) alınan bilgilere göre, geçmiş yıllardan bu yana birçok Türk şirketin Balkanlarda faaliyet pazarları arasına alarak yatırım yaptığı ve mevcudiyetini bugüne kadar sürdürdüğü görülüyor.
Alınan bilgiye göre, Balkanlar coğrafyasına yayılan başlıca Türk şirketleri ve bu şirketlerin faaliyet gösterdikleri ülkeler şöyle:
"Bosna Hersek'te Ziraat Bosna Hersek, Nobel İlaç, Hayat Holding'in Natron-Hayat, Şişecam Topluluğu, Kırlıoğlu Kimya ve Enprode Mühendislik. Sırbistan'da Halkbank Belgrad, Jeanci Tekstil, Teklas Kauçuk, Söylemez Kauçuk, Aster Tekstil, Simit Sarayı ve Taypa. Hırvatistan'da Doğuş Grubu, Saran Holding, Rixos Hotels, Süzer Holiding'in KentBank, Unit Invest Group. Arnavutluk'ta Çalık Holding, Ayen Enerji, Limak Holding. Kosova'da Türkiye Ekonomi Bankası (TEB), Limak Holding, Çalık Holding, Özerler Band. Karadağ'da Tosyalı Holding, Global Holding, Doğuş Grubu, Gintaş. Makedonya'da TAV Havalimanları, Limak Holding, Cevahir Holding, Halkbank. Romanya'da Arçelik, Beyçelik Holding, Yıldızlar Yatırım Holding, Tosyalı Holding ve Koç Grubu. Bulgaristan'da Aktaş Holding'in Techno Aktaş, Akgün Grup, Doğuş Grubu. Slovenya'da Yıldızlar Yatırım Holding. Slovakya'da Koç Grubu. Yunanistan'da Koç Grubu ve Doğuş Grubu."
