Türkiye’de son 15 yılda çok önemli atak yapan kruvaziyer turizmi ağır darbe aldı. Birçok uluslararası cruise şirketi, 800’den fazla gemi rotalarından Türkiye’yi çıkardı. Ancak bu sektörde en büyük darbeyi en büyük potansiyeli olan İstanbul aldı. Neredeyse artık gemi gelmiyor. 2015 yılında uğrayan gemi sayısı 345 iken 2016 yılında 56’ya düştü. Gelen yolcu sayısı ise 600 binden 44 bine geriledi. Kayıp oranı yüzde 92 seviyesinde.
Deniz Ticareti Genel Müdürlüğü-Planlama ve İstatistik Dairesi Başkanlığı verilerine göre 2003’te yaklaşık 600 bin yolcu ile başlayan kruvaziyer turizmi 2013’te 2 milyon yolcuyu aştı. Ancak 2014’te ters rüzgar başladı. Yolcu sayısı 1 milyon 790 bine düştü. 2015’te 1 milyon 889 bin oldu. 2016’da ise kruvaziyer gemilerle gelen, giden ve transit yolcu sayısı 2015’e göre yüzde 67 azalarak 628 bin 33’e geriledi. Limanlara uğrayan gemi sayısı da yüzde 59 azalarak 590 gemiye geriledi.
İstanbul limansız kaldı
Türkiye’de en çok uğranan limanlar İzmir, İstanbul ve Kuşadası. Bu limanlar arasında en çok etkilenen, İzmir ve İstanbul oldu. Kuşadası’na gelen yolcu sayısı yüzde 38 düştü, gemi sayısı da yüzde 46 azaldı. İzmir’e gelen yolcu sayısı yüzde 88, gemi sayısı da yüzde 78 düştü. İstanbul’a ise gelen yolcu sayısı yüzde 92 düşerek 43 bin 543’e gerilerken, gemi sayısı da yüzde 83 düşerek 56 oldu. Salı Pazarı’ndaki inşaatın limanı kapatmasının da etkisiyle İstanbul kruvaziyer turizminden neredeyse tamamen çıktı. İstanbul’un bu sektördeki potansiyelini kullanabilmesi için acilen limana ihtiyacı var. TÜRSAB Başkanı Başaran Ulusoy, Yenikapı miting alanının bulunduğu yerin yüzer liman yapılmasını gündeme getirmişti. Karaköy limanının kapalı oluşu ve yeni liman olmayışı İstanbul’un rotalara girmesini engelliyor.
Ulusoy, şu anda kruvaziyer gemi sayısında yaşanan düşüşe rağmen toparlanma durumunda liman sorunu yaşanmaması adına yüzer liman talebinin devam ettiğini belirtiyor. Geçen yıl 800’den fazla geminin rotasından Türkiye’yi çıkardığı ve sonraki planlanan rotalarına Türkiye’yi almadığı belirtiliyor. Bu yıl Kuşadası da sırayla büyük gemilerin rotasından çıkıyor. Carnival Corporation bünyesindeki üç şirketin ardından ABD merkezli dünyanın ikinci büyük cruise şirketi Royal Caribbean, Kuşadası’na 2017 yaz sezonu programındaki tüm seferlerini iptal etti. İptal eden şirketler arasında Princess Cruises, Cunard Line, Aida, Norwegian Cruise Line, Regent Seven Seas, Oceania Cruises, Costa, Holland America Line, MSC Cruises gibi firmalar da bulunuyor. Turizmcilere göre düşüşün iki nedeni var: İlki yapımı süren Karaköy Salıpazarı limanının da kapanmasına neden olan ‘Galataport’ projesi, diğeri ise artan güvenlik kaygısı...
Hedef 2020’yi kurtarmak
Ege Turistik İşletmeler ve Konaklamalar Birliği (ETİK) Başkanı Mehmet İşler, kara bulutların kruvaziyer turizmini etkilediğini kaydetti. Limanların ciddi seviyede etkilendiğini ifade eden İşler, “Kuşadası, Efes sayesinde hala popüler. Ancak İzmir ve Marmaris, Kaş gibi limanlarda ciddi düşüş var. En büyük nedenlerinden birisi güvenlik algısı oldu. Algı değişirse dönüşler olur. Çok hızlı artışlar, düşüşler olabiliyor. Kruvaziyer turizmi bitti gitti diyemeyiz. Gelecek için umut var. 2003’te sıfırdan başlayıp milyonlara ulaştıysak bugün de yine aynısını yapabiliriz, 2018’i kurtarabiliriz. 2014’teki hacimleri yakalayabilmemiz 2020’yi bulabilir” dedi.
TÜRSAB Genel Sekteri Çetin Gürcün, “Galataport projesi limanın kapatılmasına sebep oldu. İhalesi yapıldığında birçok gemiye limana yanaşma izni verilemedi. Gelecek yılları da etkiledi, başka limanları da etkiledi. Artan kapasite vardı ama değerlendiremedik. Başka bir boyutu da 2015’te başlayan ve 2016 yılında da devam eden terör saldırıları sonrasında yaşanan güvenlik algısı. 2016’da birçok fi rma Türkiye’deki limanlara yanaşmayacağını açıkladı. Bu da çok büyük etkilere eden oldu. Bu yıl da parlak görünmüyor. Zaten cruise satışları bir yıl önceden başlar, planları ise 2 yıl önceden. Şu anda 2018’i satıyorlar. 2020’yi kurtarmak için şimdiden çalışmalı” dedi.
En çok gelir kaybı İstanbul'un oldu
STR Global ve TÜROB'un raporuna göre, Türkiye'nin Ocak 2017 otel dolulukları, geçen yıla kıyasla değişmedi. Otel doluluk oranları ocakta %47,2 oldu. İstanbul'un ocak ayı doluluğu geçen yıla göre %6,5 düşerek %45,7 oldu. İstanbul, Avrupa destinasyonları arasında ocakta en büyük düşüşü yaşayan destinasyon oldu. İstanbul, Ocak 2017’de ortalama günlük satılan oda bedelindeki %29,7’lik düşüş ve oda başı elde edilen gelirlerde %34,2’lik düşüş ile en büyük gelir kaybı yaşayan Avrupa destinasyonu oldu. İstanbul’da ortalama günlük satılan oda bedeli 67,4 euroya geriledi.
