Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Aylık Fiyat Gelişmeleri Raporu'na göre, enflasyondaki yükselişe en belirgin katkı döviz kuru geçişkenliğinin yüksek olduğu temel mal grubundan geldi.
TCMB tarafından yayımlanan Temmuz Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu'na göre, temmuz ayında tüketici fiyatları yüzde 0,55 arttı ve yıllık enflasyon 0,46 puan yükselerek yüzde 15,85 oldu. Enflasyondaki yükselişe en belirgin katkı döviz kuru geçişkenliğinin yüksek olduğu temel mal grubundan geldi. Bu kalemde alt gruplar geneline yayılan fiyat artışları izlendi.
Gıda fiyatlarının yıllık artış oranı hız kesmekle birlikte yüksek seyretti. Turizm sektöründeki canlı seyir, bağlantılı gruplarda fiyat artışlarını destekledi. Bu görünüm altında çekirdek göstergelerin yıllık enflasyonları artarken ana eğilimleri yüksek seviyesini korudu.
"Genel enflasyon seviyesine bağlı olarak kira enflasyonu ivme kazandı"
Temmuz döneminde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 0,43 ve 0,50 puan artarak yüzde 15,01 ve yüzde 15,10 olarak gerçekleşti. Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre, temel mal, gıda, enerji ve hizmet gruplarının katkılarında sırasıyla 0,26, 0,07, 0,06 ve 0,05 puan artış gözlendi. Alkol-tütün grubunun katkısında ise önemli bir değişim gerçekleşmedi.
Mevsimsellikten arındırılmış verilerle çekirdek enflasyon göstergelerinin üç aylık ortalamaları incelendiğinde, enflasyonun ana eğiliminin yüksek seviyesini koruduğu gözlendi. Bu dönemde ana eğilim temel mal ve hizmet grubunda bir miktar daha yükseldi.
Temmuz ayında hizmet grubu fiyatları yüzde 1,33 yükseldi, grup yıllık enflasyonu 0,08 puan artarak yüzde 11,04 oldu. Bu artışta lokanta-otel, diğer hizmetler ve kira grupları belirleyici olurken, ulaştırma ve haberleşme grupları yıllık enflasyonunda düşüş izlendi. Lokanta-otel grubunda yemek ve konaklama hizmetleri enflasyonu turizmdeki canlılığa da bağlı olarak artış eğilimini sürdürdü. Bu grupta, temmuz ayında ÖTV düzenlemesine gidilen alkollü içeceklerdeki fiyat artışlarının etkileri de gözlendi. Diğer hizmetler grubu enflasyonundaki yükselişte ise sağlık hizmetleri ile döviz kuruna duyarlı olan bakım-onarım kalemlerindeki gelişmelerin etkisi öne çıktı. Bu dönemde, genel enflasyon seviyesine bağlı olarak kira enflasyonu ivme kazandı.
"Pirinç ve yumurta fiyatlarındaki artışlar dikkati çekti"
Temel mal grubu yıllık enflasyonu temmuz ayında 1,03 puan yükselerek yüzde 19,58'e ulaştı. Bu dönemde yıllık enflasyon tüm alt gruplarda artış kaydetti. Dayanıklı mal ve diğer temel mallar grubunda birikimli döviz kuru etkilerine bağlı olarak genele yayılan yüksek fiyat artışları devam etti. Bu doğrultuda, dayanıklı tüketim mallarında mobilya, otomobil ve beyaz eşya grupları öne çıktı. Diğer temel mallarda ise evle ilgili ürünler (temizlik malzemeleri, tekstil ürünleri, mutfak eşyaları vb.) ile bakım-onarım kalemlerindeki artışlar dikkati çekti. Sonuç olarak, Türk lirasındaki birikimli değer kaybı ithal içeriği yüksek olan temel mallar grubu enflasyonunu olumsuz etkilemeye devam etti.
Enerji fiyatları temmuz ayında yüzde 0,54 arttı. Bu gelişmede, katı yakıt (yüzde 1,85), şebeke suyu (yüzde 1,47) ve doğalgaz fiyatları (yüzde 1,08) etkili oldu. Böylelikle, enerji grubu yıllık enflasyonu 0,50 puan artarak yüzde 17,49'a ulaştı. Elektrik ve doğalgaz fiyatlarındaki görünüme bağlı olarak kısa vadede enerji enflasyonundaki yukarı yönlü seyrin devam etmesi bekleniyor.
Gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu temmuz ayında 0,51 puan artarak yüzde 19,40 olarak gerçekleşti. Yıllık enflasyon işlenmemiş gıdada yükselirken, işlenmiş gıdada nispeten yatay seyretti. Bu dönemde mevsimsellikten arındırılmış verilerle yatay bir seyir izleyen işlenmemiş gıda fiyatlarında kayda değer bir düzeltme gözlenmedi. Bu grupta kırmızı et fiyatları gerilerken, pirinç ve yumurta fiyatlarındaki artışlar dikkati çekti. Böylelikle, işlenmemiş gıda grubunda yıllık enflasyon yüzde 24,41'e ulaştı. İşlenmiş gıda fiyatları ise alt gruplar geneline yayılan yükselişlere bağlı olarak aylık yüzde 1,13 artış kaydetti.
Temmuz ayında alkollü içecek ve tütün ürünleri fiyatları yüzde 0,76 arttı. Alkollü içecek fiyatları maktu ÖTV artışına istinaden yüzde 10,26 yükselirken, tütün ürünleri fiyatları maktu ve nispi ÖTV'deki düzenleme neticesinde yatay seyretti. Bu gelişmelere bağlı olarak, alkol-tütün grubunun yıllık enflasyonu 0,37 puan artışla yüzde 1,43'e yükseldi.
"Tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı maliyet baskıları güçlü seyrini korudu"
Rapora göre, yurt içi üretici fiyatları temmuz ayında yüzde 1,77 arttı ve yıllık enflasyon 1,29 puan yükselişle yüzde 25'e ulaştı. Üretici fiyatlarında gözlenen ve alt gruplar geneline yayılan yüksek fiyat artışlarında Türk lirasındaki birikimli değer kaybı belirleyici oldu.
İmalat sanayi yıllık enflasyonu bu dönemde 1,18 puan artışla yüzde 25,28'e yükseldi. Bu dönemde, petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış ana eğilimi yüksek seviyesini korudu.
Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, tüm alt gruplarda fiyatların güçlü artışlar göstermeye devam ettiği izlenirken, yıllık enflasyonlarda da yükseliş gözlendi. Bu dönemde ara malı fiyatlarındaki artışta, demir-çelik, kimyasal, plastik ve kauçuk, tekstil ve kağıt ürünleri öne çıktı.
Sermaye malı fiyatlarında gözlenen artışta ise motorlu kara taşıtları ile parça-aksesuarları, makineler ve metal yapı ürünleri belirleyici oldu. Bu dönemde dayanıklı tüketim malları fiyatları mobilya, tüketici elektroniği ve ev aletleri kaynaklı olarak yükseldi, dayanıksız tüketim malları fiyatları ise (başta et ürünleri ve yağ olmak üzere) gıda ürünleri ile tütün ve giyim fiyatları öncülüğünde arttı.
Sonuç olarak, temmuz ayında, tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı maliyet baskıları güçlü seyrini korudu.
