Türkiye'deki kamu yatırım uygulamalarında mevcut proje stokunun tamamlanabilmesi için 2018 ve sonrasında gereken ilave harcama tutarı 304,2 milyar lira olarak tespit edildi.
Türkiye'de yaşam kalitesinin yükseltilmesi, rekabet gücünün artırılması ve sürdürülebilir büyümenin sağlanması amacıyla gerekli sosyal ve fiziki altyapının geliştirilmesi, çevrenin korunması, gelişmiş ülkelerle Türkiye arasındaki gelişmişlik farkları ile ülke içindeki bölgeler arası ve bölge içi gelişmişlik farklarının azaltılması için önemli miktarlarda kamu yatırımına ihtiyaç bulunuyor.
2018 yılı Programı'ndan derlediği bilgilere göre, genel devlet kapsamındaki kamu sabit sermaye yatırımlarının GSYH içindeki payının ortalamaları dikkate alındığında, Türkiye'deki 2008-2017 döneminde yaklaşık olarak AB üyesi ülkeler ile ABD ve Japonya seviyesinde yatırım gerçekleştirildiği görüldü. Ancak söz konusu ülkelerin GSYH büyüklükleri, gelişmişlik seviyeleri, yüzölçümleri, nüfusları ve mevcut altyapıları dikkate alındığında, Türkiye'de daha fazla kamu yatırımı yapılması ihtiyacının devam ettiği değerlendirildi.
Bu yıl kamu yatırım uygulamalarında, sektörel, bölgesel ve proje bazındaki öncelikler dikkate alınarak ekonomik ve sosyal altyapıyı geliştirecek nitelikteki yatırımlara ağırlık verildi. Mahalli idare yatırımları ve yatırım işçilik giderleri hariç olmak üzere, toplam tutarı 636,1 milyar lira, 2016 sonu kümülatif harcaması 251,4 milyar lira ve 2017 yılı başlangıç ödeneği 80,4 milyar lira olan 3 bin 42 kamu yatırım projesi yürütülüyor.
Bu projelerin 22,6 milyar lira tutarındaki 794 yatırım projesi yıl içinde bitirilmesi programlanan yıllık projelerden oluşuyor. Ayrıca 2017 yılında toplam proje tutarı 17,2 milyar lira, 2017 yılı ödeneği 2,5 milyar lira olan 222 yeni çok yıllık proje de bulunuyor.
Gelecek yıla ilişkin programda mevcut proje stokunun tamamlanabilmesi için 2018 ve sonrasında gereken ilave harcama tutarı 304,2 milyar lira olarak belirlendi. Bu durumda, 2017 yılı ödeneklerinin tamamının harcanacağı, kamu yatırımları için sonraki yıllarda da 2017 yılı düzeyinde ödenek ayrılacağı ve programa yeni proje alınmayacağı varsayımıyla, mevcut stokun tamamen bitirilebilmesi için 2017 sonrasında 3,8 yıllık bir süre gerekiyor.
Kamu yatırımlarında en yüksek pay ulaştırma ve haberleşmeye
Bu yıl tahsis edilen 80,4 milyar liralık yatırım ödeneğinin yüzde 81,3'üne karşılık gelen 65,4 milyar lira tutarındaki merkezi yönetim bütçesi yatırımlarından en büyük payı yüzde 24,4'le ulaştırma-haberleşme sektörü aldı. Bu sektörü yüzde 20,4 ile eğitim, yüzde 14,8 ile tarım sektörü takip etti.
Türkiye'de rasyonelleştirme çalışmalarıyla son yıllarda sağlanan iyileştirmelere rağmen, sistematik proje döngüsü yaklaşımında ve kamu kuruluşlarının proje hazırlama, uygulama, izleme ve değerlendirme konularında eksiklikler bulunuyor.
Ayrıca Türkiye'nin birçok alanda yeni yatırım ihtiyacının yanı sıra, mevcut sermaye stokunun daha etkin kullanılmasına ve korunmasına yönelik idame-yenileme, bakım-onarım, rehabilitasyon ve modernizasyon ihtiyacı öne çıkıyor.
2018'e ilişkin program dönemi sonunda kamu sabit sermaye yatırımlarının GSYH içindeki payının yüzde 4,1, sermaye giderlerinin Merkezi Yönetim Bütçesi içindeki payının ise yüzde 9 olması hedefleniyor.
Gelecek sene kamu yatırımları içinde en yüksek pay 25,5 milyar lira ile ulaştırmaya ayrıldı. Eğitim alanındaki yatırımlar için 14,3 milyar lira, tarım sektöründeki yatırımlar için 10,1 milyar lira, sağlık sektöründeki yatırımlar için 8,5 milyar lira kaynak tahsis edildi.
