ABD'nin dünyanın önde gelen petrol üreticilerini hedef alan yaptırımları, petrol fiyatlarındaki artışı tetikliyor. Uluslararası piyasalarda Brent petrolün varili dün yeniden 80 dolar sınırına yaklaştı. Amerikan petrolü de 73 doları zorladı. Dolar endeksinin son 5 ayın zirvesinde gezdiği bir dönemde petrol fiyatları, 300 milyar varil ile dünyanın en büyük kanıtlanmış petrol rezervine sahip ülkesi Venezuela'da ABD yaptırımları nedeniyle üretimin gerileyeceği ve İran'ın petrol ihracatının azalarak küresel arzı riske atacağı endişelerinden destek buluyor.
Petrol fiyatları, ABD'nin İran'a yaptırımları, Venezuela'da gerileyen petrol üretiminin etkisi ile alıcılı seyrini koruyor. Brent petrolün dün 79.66 dolardan, 40 dolardan işlem görüyor. Batı Teksas türü ham petrolün varili ise 72.72 dolardan alıcı buldu. Uzmanlara göre arz ve talep açısından bakıldığında da piyasadaki boğa dinamikleri hala geçerli.
Venezuela'nın üretimi daha da düşebilir
Venezuela’da Devlet Başkanı Nicolas Maduro'nun 'hileli' olarak nitelendirilen bir seçimle 4 6 yıllığına bir kez daha seçilmesinin ardından ABD yaptırımlar için harekete geçti. ABD Başkanı Donald Trump, Venezuela hükümetine yeni ekonomik yaptırımlar getirilmesini öngören başkanlık kararnamesini imzaladı. Kararnameye göre, ABD vatandaşlarının Venezuela hükümetinin petrol ve diğer varlıklarıyla ilgili satış alacaklarına yönelik ticari işlemlere dahil olması yasaklandı. Kararnameyle Venezuela hükümetinin kamu mallarını tasfiye etme yetkisi de sınırlandırılıyor. Venezuela’da ambargo nedeniyle petrol üretimi iyice azalmış durumda. Sert devletleştirme adımları, işten çıkarmalar nedeniyle yaşanan tecrübe ve bilgi kayıpları, Venezuela'nın petrol endüstrisine yapılan yatırımları kesti ve büyük operasyonel kabiliyet kaybına yol açtı. Devlet petrol şirketi PDVSA tarafından yönetilen ülkenin petrol endüstrisini tam kapasiteyle çalışamıyor. PDVSA’nın üretimi son 16 yılda yarıya indi. 2001 yılında günlük 3.3 milyon varil üretim yapan PDVSA’nın Nisan 2018’deki günlük üretim 1.43 milyon varil oldu. Geçen yıl da üretim yüzde 29 azalmıştı. Trump yönetiminin açıkladığı yeni yaptırımlarla ile beraber ülkenin petrol endüstrisi çok daha zor bir duruma düşebilir. Hali hazırda petrol üretimindeki düşüş ve yaptırımların artarak devam edecek olması ise ilerleyen dönemlerde petrol fiyatı açısından destekleyici bir faktör olarak görülüyor.
İran, OPEC'in 3. büyük ihracatçısı
ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, İran'ya yeni bir anlaşma yapılması gerektiğini belirterek anlaşmada yer alması için 12 maddelik şart ortaya attı. Temelinde İran'da rejim değişikliği isteği yattığı belirtilen bu şartların yerine getirilmemesi halinde ülkeye tarihin en sert yaptırımlarının uygulanacağı uyarısı yapıldı: Bu uyarı, petrol piyasalarında fiyatların yükselemesine etki etti. OPEC’in petrol ihracatı yapan 3'üncü en büyük ülkesi olan İran, Nisan 2018’de petrol ihracatında rekor seviyeye ulaştı. İran martta günlük 3.81 milyon varil üretim yaparken, nisanda günlük 2.61 milyon varil petrol ihracatı yaptı. Bu rakam 2016’da İran’a yaptırımların kaldırılmasından bu yana yaklaşık 2 katına çıktı. Ancak sert yaptırımların devreye girmesiyle küresel arzda açık oluşacağı endişesi başgösterdi. ABD, nükleer silah çalışmalarını Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'na bildirmesi ve uranyum üretimini sonlandırmasını istiyor. IAEA'nın ülkedeki tesislere girmesine izin vermesi ve balistik füze denemelerine son vermesi gerektiği vurgulanıyor. İran'da tutuklu bulunan Amerikan vatandaşlarının serbest bırakılması ve İran'ın Lübnan Hizbullahı, Hamas ve Filistin İslami Cihat grupları dahil olmak üzere "terör gruplarına" yardımını sonlandırması isteniyor. İran'ın Irak'ın toprak bağımsızlığına saygı duyması, Şii milislerin silahsızlanması, Yeme'de Husiler'e desteği son verilmesi, IRGC Kudüs Güçleri'ne desteği bırakılması ve İsrail dahil olmak üzere komşu ülkelere yönelik tehditlerini sonlandırması talepler arasında.
Kaynak: Evrim KÜÇÜK / DÜNYA
