Araç kiralama sektörünün çatı kuruluşu Tüm Oto Kiralama Kuruluşları Derneği (TOKKDER), bağımsız araştırma şirketi Kantar iş birliği ile hazırladığı “TOKKDER Operasyonel Kiralama Sektör Raporu”nu açıkladı. 2019 yılının ilk 9 aylık sonuçlarını içeren rapora göre, Türkiye'de gerçekleşen yeni otomobil satışları 2018 yılının aynı dönemine göre yüzde 37 oranında azalırken, operasyonel araç kiralama sektörü 9 ayda Türkiye'de satılan yeni araçların yüzde 10,9'u olan 24 bin 900 adet yeni aracı filosuna kattı.
Yılın 9 aylık döneminde kiralama sektörü toplam 2.9 milyar TL’lik yeni araç yatırımı gerçekleştirdi ve böylece sektörün aktif büyüklüğü 28 milyar 530 milyon TL’yi geçti. Geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre yüzde 17,3, 2018 yılı sonuna göre ise yüzde 12,3 daralan operasyonel kiralama sektörünün, filosundaki araç sayısı ise toplamda 284 bin adet oldu.
Renault ve Fiat filo kiralamada zirvede
TOKKDER raporuna göre, ilk 9 ayda Renault yüzde 26,9'luk pay ile Türkiye operasyonel araç kiralama sektörünün araç parkında en çok tercih edilen marka oldu. Renault'u yüzde 13,3 ile Fiat, yüzde 13 ile Volkswagen, yüzde 10,3 ile Ford markaları takip etti.
Kiralanan otomobillerin segmentlerine baktığınızda en yüksek seviyede yüzde 48.8 ile C segmenti otomobiller yer alıyor. B segmenti otomobiller ise yüzde 28.0 ile hemen ikinci sırada yer alırken üst ve orta sınıf otomobiller de yüzde 14.1 payla listede bulunuyor.
Rapora göre ayrıca, sektörün araç parkının yüzde 93,4'ünü dizel araçların oluşturması dikkat çekerken, otomatik vitesli araçların payı ise yüzde 56,8 olarak gerçekleşti. Raporda yer alan verilere göre, 2018 yılında yaklaşık 5 milyar 271 milyon TL vergi ödeyen operasyonel araç kiralama sektörü, 2019 yılının ilk 9 aylık döneminde yaklaşık 1 milyar 713 milyon TL vergi ödeyerek ülke ekonomisine yaptığı katkıları sürdürdü.
Oto kiralama sektörünin ilk dokuz ayına ilişkin verileri paylaşan ve bu konu hakkında konuşan Ekici, kiralama pazarının bu yıl ki düşüşünün yüzde 17.3 olduğunu söyledi. Ayrıca operasyonel kiralamada kontrat sürelerinin 3 yıl olmasından da bahsederek, “Kiralama sektörünün otomobil ve hta pazarı kadar daralmamasının sebebi kiralamanın 3 yıllık kontratlarla yapılması.” açıklamasında bulundu.
Kiralama sektörü ilk 9 ayda 284 bin araçlık pazar büyüklüğüne ulaşmış durumda. Çeyrekler arasında düşüşler yaşanıyor. TOKKDER üyeleri olarak 1.7 milyar TL’lik vergi ödemesi ve 3 milyar TL’lik yatırım yapıldığından Ekici bahsetti.
Kiralamadan vazgeçen firmaların daha çok büyük firmalar yerine küçük ve orta ölçekli işletmelerin olduğundan bahseden LeasePlan Genel Müdürü Türkay Oktay, “Yüksek faiz, vergi ve yüksek TL kiralama bedelleri bunun asıl sebebi. 2015 yılındaki kiralama pazarına geri döndük, pazar 284 bin adet… Bugün satılan her 100 otomobilden 10’u kiralamaya giderken bu oran 2017’de yüzde 20 idi. Türkiye genelinde şirket faaliyet raporlarında yer alan yani şirketlere kayıtlı araç sayısı 2 milyon adet. Bunun sadece 280 bin adedi kiralanmış otomobiller. Avrupa’nın ekonomik olarak en kötü olan ülkelerinde bile bu oran yüzde 40-50 seviyelerinde…” açıklamasında bulundu.
İnan Ekici, “2018 yılından itibaren kiralama sektörü otomotiv endüstrisi gibi düşüşe geçti. Özellikle ilk 6 ayın sonunda yükselen döviz kurları ve peşinden artan faizler sektörü durma noktasına getirdi. Bugün ise düşen faizlerle firmalar otomobil almaya ve böylece kiralama faaliyetlerini artırmaya başladı diyebilirim. Gelecek yıl için sıkıntılı bir dönem olacak gibi beklentimiz yok.” dedi.
Geçtiğimiz hafta gerçekleştirilen TOKKDER “Operasyonel Kiralama Sektör Raporu” toplantısında konuşan Yönetim Kurulu Başkanı Ekici, “2019 yılını yüzde 12,3 daralmayla kapatacağımızı tahmin etmekteyiz. Araç yatırımı adetlerimiz ise 40-45 bin adet civarında olacaktır. Öte yandan, sektörümüzdeki vergi trendi yatırım azaldığı için doğal olarak azalıyor. Eko sistem içerisinde ciddi manada ÖTV, KDV ve MTV ödeyen bir yapıdaydık. Yatırımlar yüzde 50 azalınca haliyle ödenen vergi miktarı da düşüyor. Diğer yandan müşteri adetleri de çok önemli. Müşteri adetlerimiz 64 binlerden, 44 binlere kadar geriledi. Biz, sektör olarak satılan her 100 yeni otomobilin 20'sini satın alıyorduk. Bugün geldiğimiz noktada bu pay, 10-12 adetlere kadar düştü. Otomobil pazarının daralmasının sebeplerinden bir tanesi de bizim daralmamız. Dolayısıyla, Türkiye otomobil pazarındaki kaybın 100 bin adedini günlük ve uzun dönemli kiralama sektörümüzden kaynaklı olduğunu söyleyebiliriz…” dedi.
Kiralamanın en büyük sorunu yüksek faiz
Açıklamalarına yüksek faizlerden bahsederek devam eden İnan Ekici, “2018'in ortasından günümüze kadar olan süreçte bazı şirketler ise araçları daha uzun süreler ellerinde. tutmaya karar verdiler Faizin yüzde 30-40 olduğu dönemlerde hareket etmezsiniz, ihtiyacınızı yüzde 35-40 finans yükü ile karşılamaz ve ertelersiniz… Düşen faiz oranları ve daha dengeli bir ekonomi sayesinde araç kiralama bedelleri oldukça uygun seviyelere geldiği için satın almadan kiralamaya dönüşler tekrardan başladı. Özellikle satın alma yapan kurumsal firmalar, kısa süre içerisinde kiralamaya olan ilgisini yeniden arttırdı.” dedi.
Avrupa'nın gerisindeyiz
Ekici, “Son 10 yılda kiralama işinin iki haneli büyüdüğünü söyledik. Ancak buna rağmen sektör büyüklüğü açısından gelişmiş Avrupa ülkelerinin 4-5 kat gerisindeyiz. Şu anda şirketlerin araç parkı yaklaşık 2,5 milyon adet (satın alınmış / kiralanmış) civarındadır. Operasyonel kiralamanın şirketlerin araç parkındaki payı ise yüzde 12-13'ler civarındadır. Ancak gelişmiş Avrupa ülkelerinde şirketlerin araç parkının yarısı kiralık. Dolayısıyla 2018 yılı öncesindeki büyüme gayet doğal ve beklenen şekilde ilerliyordu. Sektörümüz zor günlerini geride bıraktı. Gelecek sene operasyonel kiralama sektörünün yüzde 7-8 oranında büyümesini bekliyoruz.” dedi.
Günlük araç kiralama, ekonomik durumdan çok etkilenmedi
Günlük oto kiralama sistemi ekonomik krizden operasyonel kiralamaya göre çok fazla etkilenmemiş durumda. Ekici, “TOKKDER olarak yıl beklentimiz 40 bin adet iken 34-35 bin seviyelerinde seneyi tamamladık.” dedi. Ekici, “Gelecek yıl ekonominin yüzde 3 büyüyeceğini düşünürsek günlük araç kiralama pazarı da maddi rahatlıkla birlikte bu seviyelerde artacak.” dedi.
Ticari araç kiralama
BDDK ile çalışma durumu hakkında da açıklama yapan TOKKDER Yönetim Kurulu, “Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu ile ortak bir çalışmamız var ama onlar tarafından denetlenmemiz için kiralama şirketlerini finans ve operasyon olarak ikiye bölmemiz gerekiyor. Bu durumda da sadece finans tarafını denetleyebiliyorlar. Bu yüzden BDDK ile çalışmamız pek verimli olmuyor” açıklaması yapıldı. Bu konunu hemen arkasından ise ticari araç kiralanmasıyla alakalı açıklama yapan yönetim, “Ticari araç kiralamak için K2 belgesi şartı aranıyor ve bu belgeyi almak teknik olarak zor. Bu konuda devletten mevzuat için bir değişiklik talebimiz oldu.” açıklaması geldi.
Şirketlerin araç kiralama masraflarıyla alakalı devletin yapmak istediği yeni 5500 TL’lik sınır getiren konu hakkında da yorum yapan TOKKDER yönetimi bu durumun etkisinin yüzde 10 araç kiralama pazarında daralmaya yol açacağını söyledi. 5500 TL’lik sınırdan ziyade aracın kiralama süresince oluşturduğu giderlerin yüzde 70’nin masraf olarak gösterilmesi daha fazla bu duruma yol açar diye söylendi.
Ekonomik olumsuzluklardan etkilenip iflas eden şirket sayısı fazla değil
Ekonomik durumdan dolayı kepenk kapatan çok firma olduğu hatta kapatmayanlarında zor ayakta durduğu kiralama sektöründe en çok konuşulan konulardan biri. Bu konuyla alakalı açıklama yapan LeasePlan Türkiye Genel Müdür Türkay Oktay, “İlk 10 içerisinden sadece 1 büyük firma iflas etti. Bu firma da zaten ekonomik daralmadan önce kötü durumdaydı. Tabii bu olay aslında tüm sektöre ders oldu. Herkes bir şekilde burada risk yönetiminin önemini kavradı. Bunun dışında yönetim sistemini, yatırım tercihlerini değiştiren veya kısa süreli olarak küçülmeye giden markalar da mutlaka oldu.” dedi ve “Huzurlu bir ortam ve dengeli ekonomi olduğu sürece, operasyonel kiralama sektörü hızla büyümeye devam edecektir. Bir dönem yüksek faiz dolayısıyla ertelenen ihtiyaçlar ve çok az da satın almaya yönelim oldu.” şeklinde açıklamasını tamamladı.
