Daha evvel de temas ettim ama, gündemden düşmediği için, bir kez daha belirteyim:
Korsan taşımacılık nedir? Hangi taşımalar korsandır? Her yasaya ya da yönetmeliğe aykırı işlem, korsanlık mıdır? Tam cevabı vermeden önce, şunu belirtelim: Eğer her kural ihlâli korsanlık ise; bırakınız bizim sektörü, Türkiye, âdeta “korsan cenneti” hâline gelir.
Kiminin farı bozuk, kiminin lastiği eski, kimi devlet karayolunda 88 kilometreyi ya da otoyolda 120 kilometreyi geçmiş, kimi 8 saatten fazla araç kullanmış, kimi yasak yerde durmuş...
Örnekleri çoğaltmak mümkün.
Acaba bunların hepsi “korsanlık” mı?
Sözlükte korsanın anlamına bakarsanız, çeşitli cevapları var. Biri “düşman veya kendi ulusunun gemilerine saldıran deniz haydutu” diyor. Diğeri “başkalarının hakkını zor kullanarak alan kimse” şeklinde. Sonuncusu da “bir hakkı izinsiz olarak kullanan” anlamında. Bizim yolcu taşımacılığı işindeki “korsan taşımacılık” kavramına uyan, bu son anlam... Yani “bir hakkı izinsiz kullanan” şekli. Bunun da tam anlatımı “izinsiz taşımacılık yapmak” oluyor.
Bu “izin” kavramına kimler giriyor?
Tabii ki firmalar ve otobüsler...
Bir firmanın yurt içinde D1-D3, yurt dışında B1-B3 taşıma belgeleri yoksa ve bu halde taşıma yapıyorsa, bu korsanlıktır, korsan taşımacılıktır. Tabii ki, korsan firmanın otobüslerinin de korsan olması kaçınılmazdır. Bir başka hal de; korsan olmayan bir firmanın, yani izin belgeleri olan bir firmanın izinli olmayan, yani taşıt belgesine yazılıp, taşıt kartı almamış taşıtlarıyla yaptığı taşımalar da korsandır. Bunlara bağlı olarak; korsan firmanın tüm otobüsleri ve korsan olmayan firmanın taşıt kartsız otobüsleri de korsandır. Geçersiz her türlü belge ile yapılan taşımalar da izinsizdir; korsandır.
Bir otobüsün; geçerli izin belgesine sâhip bir firmadan aldığı taşıt kartı ile, geçerli izin belgesine sâhip başka bir firmada çalışması hâli de korsanlıktır. Zira; yapılan iş, geçerli izin belgesine dayanmadığından izinsizdir ve yasaktır!
Korsan bir otobüsün Otogar’dan kalkması, onun korsan olma durumunu ortadan kaldırmaz. Yine; korsan olmayan bir otobüsün, Otogar dışından, hattâ yasak olan bir yerden kalkması, onu korsan yapmaz.
Bunun karşılığı bir “suç” olsa bile, bu korsanlık değildir.
NASIL ÖNLENEBİLİR?
Peki, korsan taşımalar nasıl önlenir?
Aman, kimse “otobüs tanımı”ndan söz etmesin. Kimse 30 koltuklu taşıt ile korsan taşıma yapmıyor. Korsan taşıma yapan tüm araçlar 25 koltuğun altında. “15-24 kişilik otobüsler” de “korsan” oluyor. Korsanlığı önlemenin yolu, tabii ki denetim...
Belgesiz yapılan bu taşımacılıkta, Ulaştırma Bölge Müdürlükleri’nin tesbit yapıp, olmayan belgeye ceza vermesi mümkün değil. Sâdece polis ceza verebilir. Taşıma Kanunu’nda bunlara 4-6 ay hafif hapis cezâsı öngörüldüğünü de belirteyim. Kaldı ki, Yönetmelik de bu konuda birtakım tedbirler öngörüyor.
Durum böyle iken, taşımacılar “denetim isteme dışında” ne yapabilirler?
İnsanlar neden korsan taşıtlara biniyor?
Her insanın alım gücü farklıdır. Buna göre de “farklı şeyler” ister. Parası az olan insanlar ucuz taşıma talep eder. Bunların sâhip oldukları konfora, kalitesine de râzıdırlar. Güvenlikten tâviz olmadığı sürece de, insanlar bu isteklerinde haklıdırlar.
Siz; herkesi, lüks otobüslü, servis araçlı, ikramlı, lüks yazıhâneli, lüks taşımanın yüksek mâliyetine ve yüksek fiyatına katlanmak zorunda bırakırsanız, tabii ki yolcu, minibüse, midibüse gider.
Sektördeki “rekâbetsiz tek fiyat anlayışı” bu işin tek sorumlusudur.
Bu yüksek tek fiyat herkesi yarışmaya sokuyor, mâliyetler artıyor.
Olayın bir de bu yönünü düşünün.
Güle Güle Gazetesi
