Köprü İnşasında Tersanelerin Rolü
Ekonomik durgunluğun yaşandığı; üretimin azaldığı; bu nedenle işten çıkarmaların başladığı ve giderek artabileceğinin dillendirildiği şu dönemde, tersaneleri, sadece gemi inşa eden/onaran yerler olarak mı görmeliyiz?
Bu soruyu bugün değil, bundan yaklaşık 4 yıl önce kaleme aldığım “Tersanelerde Esnek Üretim ve Daimi İstihdam” başlıklı makalemde, küresel krizin denizcilik sektörü üzerinde etkisini yeni yeni hissettirmeye başlandığı 2008 yılında sormuştum.
İnternetten ulaşıp okuyabileceğiniz o makalemde;
Gemi inşa sektörünün tabiatı gereği her bolluk dönemini bir kıtlık döneminin takip ettiğini ve bu tabii döngünün bolluk dönemleri yaşanırken bir süre sonra gelecek olan kıtlık dönemlerini de öngörebilmeyi ve planlayabilmeyi gerekli kıldığını belirtmiştim.
Dahası, günümüzde buzdolabı üretilen bir fabrikada (üretim/montaj hattında ufak tefek değişiklikler yaparak) cep telefonu da üretilebildiğini ve buna ürün/üretim esnekliği (flexibility in production) adı verildiğini anlatmıştım.
ISL Shipyards Ltd. ve Saigon Shipyard Ltd. adlı tersaneleri dünyadan misal vererek, esnek ürün/üretim sisteminin uygulandığı tersanelerdeki faaliyetlerin DENİZ (MARINE) ve ENDÜSTRİYEL (INDUSTRIAL) olmak üzere 2 kısımdan oluştuğunu; bu sistemi uygulayan tersanelerde askeri/ticari gemilerin inşa ve bakım-onarımı gibi klasik tersanecilik faaliyetlerinin yanısıra, gantry kreynler, liman konstrüksiyonları, yük vagonları da dahil yük elleçleme tesisatları, endüstriyel basınçlı kaplar, köprü ve tünel tüp geçit projeleri vb. gibi ağır çelik konstrüksiyon yapıların imalat/montaj işlerinin de endüstriyel projeler bağlamında tersanelerde yapılabildiğini belirtmiştim.
Yani, gemi gövdesi (hull) ile köprü üstü ve diğer üstyapıların (superstructure), ağır çelik konstrüksiyon yapılar olduğunu; bunların inşası sırasında kesme, bükme, tornalama, frezeleme, taşlama, kaynak, montaj vb. gibi torna, tesviye ve metal işlerinin yapıldığını ve dolayısıyla, çok özel konular hariç, köprülerin çelik konstrüksiyon imalat işleri için gerekli çelik işçiliğinin de tersanelerce yapılabildiğini dile getirmiştim.
2008 yılında ne İstanbul için 3. köprü, ne de İzmit için körfez geçiş köprüsü bugünkü gibi gündemdeydi.
Şimdi her iki konu da gündemde ve hatta İzmit Körfez Geçiş Köprüsü’nün çelik bloklarının Yalova ve Tuzla’daki tersanelerde inşa edileceği konuşuluyor.
Köprü bloklarının tersanelerde üretilmesiyle;
- TÜSİAD’ın “Türkiye Sanayisine Sektörel Bakış: Gemi İnşa Sanayi” başlıklı raporuna göre 2008 yılında 33 bin olup 2010 yılında 8 bine düşen istihdam bir nebze olsun yeniden artmaya başlar.
- Tersaneler, esnek ürün/üretim sistemini uygulama fırsatı ve bundan sonraki kriz dönemlerinde endüstriyel projelere yönelebilme kabiliyeti elde eder.
- Köprü bloklarının inşaatı için gerekli malzemenin tedarik sürecinde yerli üretici de faydalanır ve dolaylı bir döviz girdisi sağlanmış olur.
Ayrıca, şayet söz konusu köprü projeleri Marmara Bölgesi’ndeki tersanelerin tamamını değilse bile büyük bir bölümünü kapsayabilirse, gemi inşa sektörüne yönelik “Modernizasyon ve 3 Eksenli Kalkınma Modeli” olarak adlandırdığımız kalkınma modeli kapsamında yer alan “Yüksek Katma Değerli ve Esnek Ürün/Üretim Yapısına Geçiş” konulu gelişme ekseninin “Esnek Ürün/Üretim Yapısına Geçiş” kısmının nasıl fiilen gerçekleştirilebilir olduğunu da her beraber görebileceğiz.
