Ekonomi Bakanlığı, pazartesi günü aldığı kararla İran’dan ithalatta fatura ve belgelerin İran’daki Türk Elçilik ve Konsolosluk makamlarına onaylatılması zorunluluğu getirdi. Uygulamadan haberi olmayan ithalatçılar gümrüklerde takıldı. Bazı firmaların malları bekletiliyor. Uygulamanın ani başlaması ile sıkıntı yaşan firmalar süre talebi için konuyu bakanlık gündemine taşıyacak.
Bilindiği gibi İran, 2016 yılında Türkiye’den İran’a yapılan ihracatlar için Türkiye’deki İran Konsolosluğu’nun tasdikini şart koşan bir karar almıştı. Bu karar İran konsolosluklarındaki bürokratik işlemler nedeniyle zaman kaybına ve belge ücretleri nedeniyle de maliyet şikayetlerine yol açmıştı. Bu uygulama kaldırılmadan bu kez de GMP uygulamasında çıkan zorluklar geldi. Bu belgeyi Türkiye’den ithalat yapan İranlı firmalar alıyor. Belge almak zorlaşınca Türkiye’den ithalat da zorlaşıyor. İran makamlarının, “GMP belgesi” verme konusunu ağırdan aldığı, hatta zorluk çıkardığı şikayetleri sürerken Türkiye tarafı da ‘konsolosluk onay şartı’ getirerek bir anlamda ‘mütekabiliyet esasına göre’ hareket etmiş, haksız rekabete karşılık vermiş oldu.
Kararı değerlendiren iş dünyası temsilcileri, iki ülkenin karşılıklı bu tür uygulamaları sonlandırarak, Tercihli Ticaret Anlaşması’nın amaçlarını kolaylaştıracak uygulamaların geliştirilmesi beklentisini dile getirdi.
“Zorunlu konsolosluk onayı” uygulamasının ani geldiğini belirten Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Türkiye- İran İş Konseyi Başkanı Bilgin Aygül, şu bilgileri verdi: “Bilgi ve süre verilmeliydi. Şu anda mallar tırlarda, gemilerde bekliyor. Maliyet yarattı. Süreç İran’ın Tercihli Ticaret Anlaşması kapsamında ürünlerimize uyguladığı kontrollerle başladı. Ağır kontroller yapıldı, gümrükte bekletildiler. GMP belgesi sorunu çıktı. İranlı ithalatçı GMP belgesi alamadığı için Türkiye’den ürün almakta zorlandı. Türkiye ve İran’daki yetkililerin karşılıklı konuşarak bu uygulamaları kaldıracağını düşünüyorum.”
"Çok ani geldi"
Gümrüklerde hammaddelerin beklediğini, üretimlerin aksadığını vurgulayan Türk Plastik Sanayicileri Araştırma Geliştirme ve Eğitim Vakfı (PAGEV) Başkanı Yavuz Eroğlu, “İran’la ticaret, uygulamalar sebebi ile genellikle Dubai, İsviçre gibi 3. ülkelerde üzerinden yapılıyor. İthalat faturalarının ne şekilde tasdik edileceği ayrı bir sorun oluşturacak. İranlı sanayicilerle çözüm için ortak hareket etmek için çalışıyoruz.
Ekonomi Bakanlığı görüşmelerde gümrükte ve yolda malı bulunan firmalarımızın mağduriyetini önlemek amacıyla uygulamaya 45 günlük bir süre verilmesi ve konunun tekrar değerlendirilmesi talebimizi ilettik. Konunun yeteri kadar duyurulmadan, uygulamaya girmiş olması mağduriyet yarattı. Belirsizlik bazı fırsatçılara imkan sağlayarak hammadde fiyatlarında artış meydana getirebilir. En ideal çözüm İran ve Türkiye’nin ticareti daraltan uygulamayı kaldırması” şeklinde konuştu.
İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) Başkanı Murat Akyüz de “Petrokimya ürünlerinde İran önemli. Birkaç gün oldu alınalı. Firmalarımız için çok ani oldu. Firmaların binlerce ton hammaddesi yolda bekliyor. Bu hammaddeler işlenip ihracata dönüşüyor. İhracatçı da zor durumda kalacak. Malları bekleyen firmalar için demoraj ve maliyet oluşturacak. Bakanlıkla konuşacağız. Süre verilmeli, ticaretin önü açılmalı” dedi.
