Türkiye adeta ateş çemberi bir coğrafyada bir yandan içerideki terör örgütleri ve sınırlarındaki karışıklıklarla uğraşırken, diğer yandan Cumhuriyet'in 100'üncü yılına hazırladığı 200 milyar dolarlık dev projeler zaman zaman aksaklığa uğrasa da devam ediyor.
Cumhuriyet'in 100'üncü yılına doğru, Türkiye'nin proje stokunda; Marmaray, Ankara-İstanbul Yüksek Hızlı Tren, İzmit Körfez Geçiş Köprüsü, İstanbul Boğazı'nda Avrupa ve Asya kıtasını üçüncü kez birbirine bağlayan Yavuz Sultan Selim Köprüsü, Kanal İstanbul, Nükleer Santral, İstanbul'a 3. Havalimanı, İstanbul-İzmir Otoyolu, Kars-Bakü-Tiflis demiryolu hattı, 3 katlı Büyük İstanbul Tüneli Projesi, İstanbul-Ankara İzmir gibi ana hatlar üzerinden ülkenin sanayi, ticaret ve turizm bölgelerini birbirine ve dünyaya bağlayacak olan birçok dev proje yer alıyor. Bunların bir kısmı tamamlanarak faaliyete geçerken, bir kısmında ise çalışmalar sürüyor.
Boğaz'da 3. köprü
Raylı sistemiyle dünyanın en uzun, en geniş ve en yüksek asma köprüsü Boğazın iki yakasını üçüncü kez bir araya getiren Yavuz Sultan Selim Köprüsü, temeli atıldıktan 3 yıl sonra 26 Ağustos 2016 tarihinde hizmete açıldı. Çoğunluğu Türk mühendislerden oluşan bir ekip tarafından 3 yıl gibi kısa sürede inşa edilen köprünün üzerinden 8 şeritli karayolu ve çift şeritli tren yolu aynı seviyede geçecek. Yavuz Sultan Selim Köprüsü aynı zamanda, dünya çapında pek çok ilke de imza imza attı. Toplam uzunluğu 1.875 metre olan köprü, 59 metrelik genişliği ile dünyanın en geniş, deniz üzerindeki 1408 metrelik ana açıklığı ile üzerinde raylı sistem olan dünyanın en uzun, 320 metreyi aşan yüksekliği ile de dünyanın en yüksek kuleye sahip asma köprüsü olarak tescillenmiş durumda. Yavuz Sultan Selim Köprüsü'nün toplam maliyeti, 350 Km'lik Kuzey Marmara Otoyolu ile birlikte 4.5 milyar lirayı bulacak.
Marmaray'da ilk etap devreye girdi
Avrupa ve Asya yakalarındaki demiryolu hatlarını İstanbul Boğazı altından geçen bir tüp tünelle birleştiren 76 km'lik bir demiryolu iyileştirme ve geliştirme projesi olan Marmaray'ın ilk etabı Cumhuriyet'in 90'ıncı kuruluş yıldönümü olan 29 Ekim 2013 tarihinde hizmete girdi. Marmaray'ın Asya yakasındaki Kadıköy ve Avrupa yakasındaki Zeytinburnu semtleri arasındaki 1.4 kilometresi denizin altında olmak üzere 5.5 kilometrelik bölümü yer altında bulunan ilk hattı 14 kilometre uzunluğunda. İnşaatı süren yeni hatların hizmete girmesi ile projenin toplam uzunluğu 76.3 kilometreye çıkacak. Tüm etaplar tamamlandığında, İstanbul ulaşımının ana omurgasını oluşturan Marmaray'ın günlük 1 milyon yolcu taşıması öngörülüyor. 150 milyon yolcu kapasiteli havaalanı İstanbul'un Avrupa yakasında Karadeniz kıyısında yapımı devam eden 3'üncü Havalimanı tüm etapları tamamlandığında150 milyon yolcu kapasitesine ulaşacak. Bu haliyle havaalanı halen yılda 90 milyon yolcuya hizmet veren Atlanta Uluslararası Havalimanı'nı geride bırakarak dünyanın en büyük havalimanı olacak.
Havaalanının ilk etabı öngörüldüğü şekliyle 2018'de tamamlandığında, 90 milyonluk yolcu kapasitesini yakalayacak. Projenin bütün etapları tamamlandığında yaklaşık 1.5 milyon metrekarelik kapalı alanı, 165 yolcu köprüsü olacak. Aralarındaki ulaşımın raylı sistemle yapılacağı 4 ayrı terminal binası ile 3 teknik blok ve 8 hava trafik kontrol kulesi havaalanında yer alacak. Proje kapsamında, her türlü uçak tipinin operasyonuna uygun müstakil 6 pist, 16 taksi yolu, 500 uçak park kapasiteli toplam 6.5 milyon metrekare büyüklüğünde apron ve pek çok yardımcı tesis bulunacak. Projeyi Türk şirketleri; Cengiz, Mapa, Limak, Kolin, Kalyon Ortak Girişim Grubu, 22 milyar 152 milyon Euro'luk teklifiyle kazandı. Bu teklif aynı zamanda Cumhuriyet tarihinin en yüksek ihale bedeli özelliği de taşıyor. Yapımı sırasında 100 bin kişinin istihdam edileceği havaalanında, yıllık ortalama çalışan sayısı ise 120 bin olarak planlanıyor.
Boğazın altından karayolu da geçecek: Avrasya Tüneli
Asya ve Avrupa kıtasını deniz tabanının altından karayolu ile birleştirecek olan Avrasya Tüneli'nde ise sona yaklaşılıyor. Marmaray'ın 300 metre güneyinden geçen tüp geçit, trafiğin giderek işkence haline geldiği İstanbul'da iki yaka arasını ortalama 100 dakikadan 15 dakikaya indirecek. Teknik açıdan dünyanın sayılı mühendislik projelerinden biri olarak gösterilen Avrasya Tüneli, Yapı Merkezi ile ortağı Güney Koreli mühendislik firması SK Engineering yap-işletdevret modeliyle ile gerçekleştiriyor. Projenin toplam maliyeti 1.3 milyar dolar.
Denizin altında üç katlı mega tünel: Büyük İstanbul Tüneli
Boğaz'ın 110 metre altına inşa edilecek üç katlı Büyük İstanbul Tüneli Projesi'nde, boğazın altından 6.5 kilometre uzunluğunda, 2 karayolu ve 1 metro yolu geçecek. Projeyle İstanbul'daki 9 raylı sistem birbiriyle irtibatlandırılacak. Boğaz üzerindeki üç asma köprü birbirine bir ring halinde bağlanacak. Fatih Sultan Mehmet Köprüsü'ne ihtiyacı olan karayolu geçişi ve Boğaziçi Köprüsü'nü tamamlayacak olan metro geçişi tek bir hat ile 3 katlı projeyle bir bütünlük sağlayacak. İstanbul'un Avrupa yakasında yapılmakta olan üçüncü havalimanı ve Asya yakasındaki Sabiha Gökçen Havalimanı ve İstanbul Finans Merkezi ile bağlantıları da planlanan 3 katlı karma tünel projesinin günlük yolcu kullanım kapasitesinin 6.5 milyon kişi olması öngörülüyor.
Çanakkale Boğazı Köprüsü dünyanın en uzunu olacak
Dünyada kuleler arasındaki açıklık bakımından en uzun köprü Çanakkale Boğazı üzerinde inşa edilecek. Köprünün 2023 yılına kadar hizmete girmesi planlandı. Lapseki (Anadolu)-Gelibolu (Trakya) arasında yapılması planlanan Çanakkale Boğaz Köprüsü tamamlandığında 2.023 metre orta açıklık, toplam 3.623 metre uzunluğuyla, şu anda Japonya'daki Akashio Köprüsü'nün unvanını elinden alarak dünyanın en uzun asma köprüsü olacak. Üzerinden demiryolu hattının da geçmesi planlanan projenin ihale duyurusu 26 Ekim'de Resmi Gazete'de yayınlandı. Toplam bedeli belli olmayan ihalede, geçici teminat 100 milyon lira gibi yüksek bir tutarda belirlendi. İhale 2017 yılı Ocak ayında gerçekleştirilecek.
Dünyanın 4. büyük asma köprüsü hizmete açıldı
İstanbul ile İzmir arasını 3 saatin altına indirecek 433 kilometre uzunluğundaki İstanbul-İzmir otoyolu için sona yaklaşılıyor. 3 yıl önce işlemlere başlanan İzmit Körfez Geçiş Köprüsü ise belirlenenden 2 yıl önce tamamlanarak hizmete açıldı. Dünyanın dördüncü büyük asma köprüsü olan 2.682 metre uzunluğundaki ve 36 metre genişliğindeki köprüde, 3 gidiş ve 3 geliş olmak üzere 6 şerit yer alıyor. Projenin köprü dahil toplam maliyeti 9 milyar dolar. Projenin otoyollar dahil 2018 yılına kadar tamamlanması öngörülüyor. Trafiğin olmadığı saatlerde karayolu ile 70 dakika, feribot ile yaklaşık 60 dakika olan İzmit Körfezi geçiş süresi, yeni köprü üzerinden ortalama 6 dakikaya indi.
Yılların hayali Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu tamamlandı
Bakü-Tiflis-Kars demiryolu projesi, Bakü-Tiflis- Ceyhan ve Bakü-Tiflis-Erzurum projelerinden sonra her üç ülkenin gerçekleştirdiği üçüncü büyük proje olarak değerlendiriliyor. Başlangıcı çok eskilere dayanan proje tamamlandı ve 2017 yılında faaliyete geçecek. Boğaz Tüp Geçişi (Marmaray) projesi ve inşası devam eden BTK projesinin hayata geçirilmesi ve ayrıca bu projeleri destekleyen diğer demiryolu projelerinin inşasıyla; Asya'dan Avrupa'ya, Avrupa'dan Asya'ya çok büyük hacimde taşınabilecek yüklerin önemli bir bölümü Türkiye'de kalacak, böylece Türkiye, uzun vadede milyarlarca dolar taşıma geliri elde edebilecek. Hattın işletmeye alınması birlikte 1 Milyon yolcu ve 6.5 milyon ton yük taşıma kapasitesi olacağı, orta vadede ise söz konusu proje hattı üzerinde 3 milyon yolcu ve 17 Milyon yük taşıma kapasitesi olacağı tahmin ediliyor. Çılgın projenin temeli 2018'de atılıyor 43 kilometre uzunluğunda, 400 metre genişliğinde ve 25 metre derinliğinde olması öngörülen Kanalİstanbul projesi ile İstanbul Boğazı'ndaki yaşam ve kültürel varlıkları tehdit eden gemi trafiği minimize edilecek, boğazı geçmek için Marmara'da demirleyen gemilerin yarattığı çevre kirliliği ortadan kalkacak. İlk açıklandığında 'çılgın proje' olarak tanımlanan "Kanalİstanbul" da temelin 2018 yılında atılması bekleniyor.
Kaynak: Hüseyin GÖKÇE / DÜNYA
