Gayrimenkul ve Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Derneği'nin (GYODER), Türk Ekonomi Bankası (TEB) katkılarıyla hazırladığı "GYODER Gösterge 2018-2. Çeyrek Raporu" yayınlandı.
Buna göre, 2018 yılı ikinci çeyreğinde konut satışları bir önceki çeyreğe göre yüzde 12,6’lık bir artış göstererek 342 bin 155 adet seviyesinde gerçekleşti. 2018’in ilk yarısında ise Türkiye genelinde 646 bin 32 konut el değiştirdi. Bu konutların 201 bin 805'i ipotekli satışlardan, 444 bin 227'si ise diğer satışlardan oluştu.
Yılın ilk yarısı kamu bankalarının önderliğinde yapılan 0,98 faizli konut kredisi kampanyaları sektörde bir ivme yarattı. GYODER önderliğinde yapılan kampanyaların etkisi de özelikle markalı konut satışlarını olumlu etkiledi.
Konut piyasasına pozitif ivme kazandırmak için atılan bu adımların haziran ayı konut satış verilerinde etkisi görülse de ilk yarıyıl konut satışlarında, bir önceki yılın aynı dönemine göre yaklaşık yüzde 1,27’lik bir düşüş yaşandı.
Kur artışı yabancıların konut talebini artırdı
Rapora göre, yılın 2. çeyrek döneminde kurda yaşanan artış yabancı yatırımcıların konut alımında olumlu etki yarattı. 2017’nin son çeyrek döneminde yüzde 3,7 olan yabancılara konut satış oranı 2018 yılının ilk çeyreğinde yüzde 6,1 düzeyine, 2018 yılı ikinci çeyrek döneminde ise yüzde 8,5 düzeyine ulaştı.
Yabancılara yapılan konut satışları, 2018 yılı ikinci çeyrek sonu itibarıyla, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 23,15’lik büyüme ile 11 bin 816 adet seviyesine yükseldi. Tüm gayrimenkul çeşitleri bazında Türkiye’de yatırım yapan ilk 10 ülke sıralamasında, Almanya, Fransa, Ürdün, Suudi Arabistan, Filistin, Yemen, İngiltere, Irak, Mısır ve Azerbaycan yer aldı.
Bankaların kredi faizini düşürmesiyle senetle satış geriledi
Gayrimenkul sektöründe proje üreten firmaların, başlattıkları kampanyalar kapsamında alıcılara kendi finansman modelleriyle faizsiz uzun vadeli seçenekler sunmasıyla senetle yapılan satışlar 2018 yılının ikinci çeyreğinde yüzde 26,4’e geriledi. Bu rakam ilk çeyrek dönemde yüzde 35,5 düzeyindeydi.
Senetli satışların azalmasında önemli rol oynayan unsurlardan biri, bankaların yüzde 0,98’lik kredi faiz uygulaması oldu. Ayrıca markalı konut projelerinden konut satın alan tüketiciler, 2018 yılı 2. çeyrekte peşinat, senet ve banka kredisi kullanımı seçeneklerinden en fazla banka kredisi kullanımını tercih etti. 2018 yılı 2. çeyrek dönemde stok erime hızı yüzde 5,2 olarak gerçekleşti,
Konut kredisi sektör ortalama faiz oranlarındaki yükseliş trendi bitti
Mayıs ayında kamu bankaları tarafından başlatılan faiz kampanyasının etkisi ile konut kredisi hacmi 2017 yıl sonuna göre 4,4 milyar TL artarak 196 milyar TL’ye ulaştı. Kamu bankalarının öncülüğünde gerçekleşen faiz kampanyası sonucunda, 2017 Mart ayından 2018 Mayıs ayına kadar süren konut kredisi sektör ortalama faiz oranlarındaki yükseliş trendi sona erdi.
Mayıs ayında konut kredilerinde aylık ortalama faiz oranı nisan ayına göre 14 baz puan azalarak yüzde 1,03 seviyesinde gerçekleşti. Aynı şekilde yıllık bileşik faiz olarak, Nisan 2018 de yüzde 14,96 olan yıllık ortalama konut kredisi bileşik faizi, Mayıs 2018 sonunda yüzde 13,02 seviyesine geriledi.
Yılın ikinci çeyreğinde İstanbul’da 198 bin metrekare yeni ofis alanının pazara girmesiyle toplam arz 5,99 milyon metrekareye çıktı. İkinci çeyrekte yeni kiralama bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 40 artarak 61 bin 665 metrekareye ulaştı fakat bir önceki çeyreğe göre yüzde 11,55 düşüş gösterdi. Boşluk oranı ise toplamda yüzde 24,6 olarak gerçekleşti.
AVM sayısı ikinci çeyrek itibarıyla 442’ye ulaştı
Türkiye genelinde 2017 yıl sonu 429 olan toplam AVM sayısı, 2018 2. çeyrek itibarıyla 442’ye ulaştı. 2018 yıl sonuna kadar yeni açılacak alışveriş merkezleriyle bu sayının 493’e ulaşması, toplam kiralanabilir alanında 15 milyon metrekareyi geçmesi bekleniyor.
İkinci çeyrek sonu itibarıyla 63 ilde AVM bulunuyor. 18 il henüz daha AVM ile tanışmadı. Ancak önümüzdeki iki yıllık süreçte AVM ile tanışmayan illerin sayısının 16’ya düşürülmesi planlanıyor. En fazla alışveriş merkezine sahip iller, İstanbul (141), Ankara (36), İzmir (28) şeklinde sıralanıyor. Toplam kiralanabilir alan stoku 13 milyon 106 bin 257 metrekare olurken, İstanbul toplam stokun yüzde 39’unu oluşturuyor. Türkiye genelinde, ortalama 1000 kişi başına düşen kiralanabilir alanın 162 metrekareye yükseldi.
Sanayi ve lojistik tesisi kiralama talepleri azaldı
Yılın ilk yarısında sanayi ve lojistik tesisi kiralama taleplerinde kayda değer bir azalma gözlendi. Türkiye’nin birincil lojistik pazarları olan İstanbul Kocaeli bölgesindeki kiralama işlem hacmi 2. çeyrek sonu itibarıyla geçtiğimiz yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 66,2 azaldı.
Mevcut veriler itibarıyla, yaklaşık 10 milyon metrekarelik depo stokunda yüzde 13,2 oranında bir boşluk bulunuyor ve 2017’nin ikinci çeyreğine kıyasla boşluk oranında yüzde 1,1 artış gözlendi. 2017’nin son döneminde görülen TL bazlı kiralama işlemleri, 2018’in ilk yarısında yaygınlaşarak piyasanın işleyişinde yer buldu.
İstanbul’un doğu yönünde Sakarya, Düzce; batı yönünde ise Çatalca, Silivri ve Çerkezköy sanayi ve lojistik açısından gelişme gösterdi. 2018’in ilk 6 ayındaki depo taleplerinin 5 bin 500-15 bin metrekare ile 20 bin – 30 bin metrekare aralığındaki depolar üzerinde yoğunlaştığı görüldü.
Rapora göre, GYO piyasa değeri verileri 2018 birinci çeyrek bazında açıklandı. 2018 1. çeyrek itibarıyla 33 GYO’nun Piyasa Değeri 26,5 milyar TL’ye yükseldi. Dolar bazlı değer ise 6,7 milyar dolar ile geçen senenin aynı çeyreğine göre düşüş gösterdi.
Beklenti ve Güven endekslerine bakıldığında, Beklenti Endeksi 2. çeyrek sonunda sınırlı düşüş kaydederek 102,7 değerine geriledi. Güven Endeksi ise yükselişini sürdürerek 73,1 seviyesine çıktı. 2018 yılı ikinci çeyrekte GYO endeksi, 42,435’ten başladığı seyrini, çeyrek sonunda 35,562’den kapattı. BIST’te GYO Endeksi ise 2018 ikinci çeyrek sonunda 114,442 puandan giriş yaptı.
"Dalgalanmalara karşın dinamik bir dönem geçirdik"
GYODER Başkanı Doç. Dr. Feyzullah Yetgin rapora ilişkin değerlendirmesinde, "Gayrimenkul sektörü olarak, talep açısından zaman zaman yaşanan dalgalanmalara karşın dinamik bir dönem geçirdik. Sektör son yıllarda farklı nedenlerden kaynaklanan olumlu veya olumsuz her türlü gelişmeye karşı edindiği bilgi birikimi ve deneyim sayesinde, oldukça esnek bir yönetim tarzı sergilemeyi başardı. Tapu harcı ve KDV oranının indirilmesi, gayrimenkul sektörünü temsil eden GYODER, İstanbul İnşaatçılar Derneği (İNDER) ve Konut Geliştiricileri ve Yatırımcıları Derneği'nin (KONUTDER) başlattığı yüzde 20 indirim ve yüzde 5 peşinat kampanyasıyla birlikte, bankaların 0,98 faizle konut kredisi desteği sağlaması sektörde önemli bir ivme yarattı." ifadelerini kullandı.
Son dönemde yaşanan kur kaynaklı sorunlardan tüm sektörlerin etkilendiğini belirten Yetgin, "Daha önce olumsuz dış faktörlere karşı dirençli olduğunu kanıtlayan Türkiye ekonomisinin, orta-uzun vadede atağa kalkacağını ve eskisinden çok daha güçlü bir konumda olacağına inanıyorum. Biz gayrimenkul sektörü temsilcileri olarak, son dönemde yaşanan kur krizinin etkilerine rağmen üstlendiğimiz sorumluluklarımızı yerine getiriyoruz. Görevimizin başındayız, daha çok çalışacak ve üretmeye devam edeceğiz.” açıklamasında bulundu.
