Gemi ve yat ihracatı hızlı yükselişte. Haziran ayından bu yana aylık bazda yüzde 300’lere varan büyümelerle ihracatını en fazla artıran sektör olan gemi inşada ağustos ayında da yüzde 179’luk büyümeyle rekor kırıldı. Tersanelerin ilk sekiz aylık ihracatındaki artış yüzde 100’e ulaştı. Geçtiğimiz yıl ilk 8 ayda 449 milyon dolar ihracat yapan sektör, bu yılın aynı döneminde geçen yılın toplam ihracatına çok yaklaşarak bu rakamı 903 milyon dolara çıkardı.
Türk tersanelerinin bu başarısının nedeni ise teknoloji odaklı kaliteli üretim. 2008 krizi sonrası tanker siparişlerini Uzakdoğu’ya kaptıran ve altın çağını geride bırakan tersaneciler, teknoloji odaklı özel amaçlı gemi inşasına yönelmişti. Bu alanda hızla uzmanlaşan Türk tersaneleri, artık dünyada ilk olan projelere imza atıyor. LNG ile çalışan ilk römorkör Türkiye’de inşa edildi, yine ilk uzaktan kumandalı geminin inşası Tuzla’da yapıldı. Balıkçı gemisi, nehir tipi gemiler, platform destek gemisi, enerji gemileri, sismik araştırma destek gemisi gibi projelerde Avrupalı armatörlerin tercihi olan Türk tersaneleri geleceğin trendi olarak görülen deniz içi rüzgar tribünü destek gemisi ihalesinde de dünya devlerini geride bırakarak, teknolojisiyle örnek oldu. Sektör askeri gemilerde de hızla uzmanlaşıyor. Sipariş defterinde 40’tan fazla gemi bulunuyor.
İhracatın yüzde 78'i gemi yüzde 22'si yat ve tekneden oluşuyor. Türk tersaneleri özellikle süper yat (24 metre ve üstü) inşasında dünya çapında tanınıyor. 2017 Ocak ayı verilerine göre 3 bin 508 metre toplam uzunluk ile Türkiye'de 3. sıradaki yerini korudu. İhracatçılar, gemi inşanın otomotivle birlikte ihracatı sırtlayan iki sektörden biri olduğu görüşünde. Gemi ve Yat İhracatçıları Birliği (GYİB) Başkanı Başaran Bayrak, “Hızlı büyümeye rağmen bu rakamlar hedeflerimizin çok altında. Komşu ülkelerde yaşanan sıkıntılar giderildiğinde ve bir takım güvenlik sorunları çözüldüğünde ihracattaki artış çok daha hızlanacak” dedi.
Altınova Tersane Girişimcileri Yönetim Kurulu Başkanı Fazıl Uzun, kaliteli üretim sayesinde Çin, Singapur, Kore, Vietnam gibi ülkelerin yerine Türk tersanelerini tercih ettiğini vurguladı. Global kriz sonrası bakım-onarıma yönelen Türk tersanelerin bu alundaki yıllık kapasitesi 20 milyon DWT’ye uluştı. sektör temsilcileri yıllık 600 milyon dolar gelir sağlanan bakım-onarımın da ihracat sayılması gerektiğini vurguluyor.
İhracatın yüzde 22'sini Tersan yaptı
Son dönemde Avrupa pazarına ihraç ettiği balıkçı gemileri ve off shore platform destek gemileri gibi özel projelere odaklanan Tersan Tersanesi, son açıklanan İSO 500 listesinde en fazla yükselen ikinci şirket oldu. Bir önceki yıla göre listede 203 sıra birden yükselen Tersan, bu yıl 156. sırada yer aldı. Başta Norveç olmak üzere Kuzey Avrupa’da önemli gemi inşa projelerine imza atan şirket, ihracatını yüzde 77 artırdı, sektör ihracatının yüzde 22’sini tek başına gerçekleştirdi. Tersan’ın Yalova’daki 220 dönümlük araziye kurulu tersanesinin yeni inşa kızağı; 200 metre uzunluğu ve 56 metre genişliği ile Türkiye’deki en büyük kızaklardan biri.
Kızağın üzerinde bulunan vincin kaldırma kapasitesi ise 550 ton. Tersan, Yalova’daki gemi inşa tesisinin devreye girmesiyle Tuzla’daki Tersanesi’nde ise bakım-onarıma yöneldi. Bu tersanenin 130 X 22,5 metrelik bir yüzer havuzu bulunuyor. AR-GE yatırımları ile Avrupa’da gemi inşa alanındaki sayılı tersanelerden bir tanesi olmayı hedefleyen tersanenin, Ar-Ge çalışmaları arasında yatay üretim gemi indirme hattı ve gemilerin kaydırılması gibi onaylı projeler yer alıyor. Tersanede yüzde 100 akü enerjili dört adet feribotun inşasına devam ediliyor.
Bunlara ek olarak yine Norveç’li bir lojistik firması için üç adet LNG yakıtlı ve akülü hibrit feribotların inşası sürüyor. Yalova tesislerinde geçtiğimiz sene faaliyete geçirilen yarı-robotik panel hattı, bu sene içerisinde devreye alınacak yatay üretim/gemi indirme hattı ve yine bu yıl imalatına başlanıp seneye devreye girmesi hedeflenen Panamax yüzer havuz şirketin gündemindeki öne çıkan yatırımlar. 2016’da 200 milyon dolar ihracat yapan şirketin 500 çalışanı var.
Afrika'ya giden enerji gemilerini Sedef inşa ediyor Deniz Ticaret Odası (DTO) Başkanı Metin Kalkavan’ın sahip olduğu Türkiye’nin en büyük tersanelerinden Sedef, enerji ve askeri gemi projelerinde hızla büyüyor. Tersane, Savunma Sanayi için inşa edeceği 700 milyon euroluk Havuzlu Çıkarma Gemisi (LPD) projesi için ilk adımı atmıştı. Enerji gemisi inşasında da 900 MW’a ulaşan Sedef Tersanesi, Karadeniz Holding’e 11’inci projeyi teslim etti. Sedef Tersanesi’nde karadeniz Holding için son olarak inşa edilen ve haziran’da Endonezya’ya gönderilen Karadeniz Powership Onur Sultan, 470 MW kurulu güce sahip.
İlk uzaktan kumandalı gemi Sanmar'dan
Tuzla ve Yalova’da tersaneleri bulunan Sanmar, römorkör inşasında dünyanın en büyük 10 şirketi arasında. Sanmar, dünyanın LNG ile çalışan ilk römorkörünü Norveç’li Bukser og Berging için inşa etti. Dünyanın ilk uzaktan kumandalı gemisi ‘Svitzer Hermod’ da Sanmar'da inşa edildi. Robert Allan tarafından dizayn edilen Svitzer Hermod, Rolls-Royce Dinamik Konumlandırma Sistemi ile donatıldı. Sanmar, römorkörlerin çekme kapasitelerinin sertifikasyonuyla ilgili dünyada yeni kurulan ve sektörde trendleri belirleyen ‘römorkör test edilme insiyatifi’ndeki iki römorkör şirketinden biri.
Bugüne kadar 156 römorkör, 21 palamar, 11 adet de pilot bot inşa eden Sanmar Tersanesi’nin 7 kıtaya ihraç ettiği römorkör sayısı 100’ü geçti. Hızlı büyüme nedeniyle Altınova’daki yeni tersanede 2. faz yatırım 5 yıl öne çekildi. İlk sekiz ayda 16 adetlik teslimat gerçekleştiren şirket, yıl sonuna kadar 9 teslimat daha yapacak.
Tersane yatırımları hızlanacak
2002 yılında 37 adet olan aktif tersane sayısı bugün itibariyle 80’i geçti. Tersane yatırımları konusunda sektörün son yıllarda en önemli sıkıntısı dolmak üzere olan kiralama süreleriydi. Nihayet yıl içerisinde kiralama sürelerinin bitmesine 18 ay kala güzel bir gelişme oldu ve tersanelerin kira sözleşmeleri 49 yıl daha uzatıldı. Ayrıca kira bedelleri de cironun binde 1’i oranına çekildi. Bu iki gelişmenin sektörde tersane yatırımlarını hızlandırması bekleniyor. Sektör temsilcilerine göre kira sürelerindeki belirsizliğin kalkması yabancı tersane yatırımcısını da Türkiye’ye getirecek.
Cemre, deniz içi rüzgar tribünü destek gemisiyle örnek oldu
Yalova merkezli Cemre Tersanesi, özellikle özel amaçlı tekne inşasında dünya çapında başarılı projelere imza atarak ihracata önemli katkı sağlıyor. Başta Norveç olmak üzere İzlanda, İngiltere, Danimarka ve Ukrayna gibi ülkelere balıkçı gemisi, nehir tipi gemiler, platform destek gemisi, sismik araştırma destek gemisi, nehir tipi gemiler, feribot ve katamaran tipi şirketin öne çıkan projeleri arasında. Cemre, 2016 yılında deniz içi rüzgar tribünü destek gemisi gemisi üretiminde dünyanın en büyük ihalelerinden biri almıştı. Almanya ve Fransa kıyılarında rüzgar çiftlikleri için üretilen servis operasyon gemisi ihalesini dünya çapında yaklaşık 35 tersanenin arasından kazandı. Bu geminin üretimine başlayan tersane bu tip gemilerden iki adet de Danimarka için üretiyor. Şirketin 2016 cirosu yaklaşık 237 milyon lira.
Kaynak: Aysel YÜCEL / DÜNYA
