Türkiye ekonomisinin makro anlamda özellikle de benzer ülkelere kıyasla en güçlü olduğu alanların biri olan bütçe dengesi 2016'da yaşanan darbe girişiminin etkilerini azaltmak için alınan önlemlerle kısmen bozulmaya başladı.
Bunun yanı sıra başta Kuzey Irak ve Suriye olmak üzere jeopolitik gelişmeler nedeniyle güvenlik harcamalarında planlanan artış da bu etkiyi tetikledi. 24 Haziran seçimleri öncesi kamu emekli ve çalışanlarına yönelik atılan genişlemeci adımlar ise harcamalar tarafındaki yükselişin hızlanmasına neden oldu.
Hükümet seçim öncesi emeklilere sağlanan ikramiyeler ve kamu çalışanlarına yapılan ek ödemeler başta olmak üzere harcamaları kalıcı olarak artıracak politikalara da yöneldi. Tüm bu gelişmelerin yanı sıra iç tüketimde beklenen ve kısmen başlayan yavaşlama eğilimi de bütçe gerçekleşmeleri açısından yakından takip ediliyor.
Yeni Ekonomi Programı (YEP) adıyla ilan edilen Orta Vadeli Program'da 2018 yılında bütçe açığının 72.1 milyar TL olarak gerçekleşmesi, GSYH'ya oran olarak ise açığın yüzde 1.9 olması öngörülüyor. YEP'e göre bütçe açığının önümüzdeki yıl 80.6 milyar TL'ye yükselmesi, GSYH'ya oranının ise yüzde 1.8'e gerilemesi bekleniyor.
Verilere göre 2017 Ekim ayında 3.3 milyar TL açık veren bütçe, bu yıl Ekim'de 5.4 milyar TL açık verdi. 2017 Ekim'de 197 milyon TL faiz dışı fazla verilmiş iken bu yıl Ekim'de 1.2 milyar TL faiz dışı açık verildi. Verilere göre Eylül'de bütçe gelirleri bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 17.6 artarak 62.1 milyar TL olurken giderler ise yüzde 20.2 artarak 67.5 milyar TL olarak gerçekleşti. Ekim'de vergi gelirleri geçen yılın aynı ayına göre yüzde 6.5 artarak 48.5 milyar TL oldu.
Vergi türleri itibarıyla Ekim'de kurumlar vergisi yüzde 142.2 artarak 1.1 milyar TL, banka ve sigorta muameleleri vergisi yüzde 61.6 artışla 2.1 milyar TL, harçlar yüzde 25.9 artışla 2.1 milyar TL, gelir vergisi yüzde 23.7 artışla 14 milyar TL, ithalde alınan katma değer vergisi yüzde 14.5 artışla 11.2 milyar TL, dahilde alınan katma değer vergisi yüzde 3.4 artarak 5.1 milyar TL oldu. Özel tüketim vergisi ise Ekim'de yüzde 30.2 azalarak 8.8 milyar TL oldu.
OCAK-EKİM DÖNEMİ
Öte yandan yılın ilk 10 ayında faiz dışı fazla bir önceki yıl 15.2 milyar TL iken, bu yıl 2.5 milyar TL'ye geriledi. İlk 10 ayda bütçe gelirleri yüzde 19.5 artarak 609 milyar TL olurken, giderler ise yüzde 23.3 artarak 671.1 milyar TL olarak gerçekleşti. İlk 10 ayda vergi gelirleri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 17.9 artarak 507.9 milyar TL oldu.
