AA muhabirinin derlediği verilere göre, 2017 yılında yatırımcısına ortalama yüzde 50 kazandıran Borsa İstanbul, 2018'de dünya borsalarındaki negatif seyre paralel düşüşe geçti. 2018'i 91.270 puandan tamamlayan ve 2017 yılı kazançlarının yaklaşık yüzde 60'ını geri veren BIST 100 endeksinin hesaplanmaya başladığından bu yana hiçbir zaman üst üste 2 yıl değer kaybetmemiş olması, yatırımcısının ümidini 2019'a taşımasını sağlıyor.
BIST 100 endeksi, 29 Ocak 2018'de tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 121.532 puanı görmesinin ardından düşüş trendine girerek 2018'i bir önceki yıl kapanışına göre yüzde 21 değer kaybıyla tamamladı ve böylece 2011'deki yüzde 22,33'lük kayıptan bu yana en kötü yıllık performansını gösterdi.
Aylık bazda bakıldığında, ocak, temmuz, eylül ve kasım aylarını artışla tamamlayan BIST 100 endeksi, diğer 8 ayda ise düşüş kaydetti. Endeks, en yüksek oranlı değer kaybını yüzde 9,76 ile ekimde gerçekleştirirken, borsa yatırımcısı için en iyi ay ise yüzde 7,8 getiri sağlanan eylül oldu.
Yurt dışında ticaret savaşı, yurt içinde erken seçim
Borsa için 2018'deki kırılma anlarına bakıldığında ise ABD Başkanı Donald Trump'ın "ticaret savaşı" terimini piyasaların gündemine sokan tarife açıklamaları ve yurt içinde erken seçim kararının negatif etki anlamında öne çıktığı görülüyor.
Bu gelişmelerin yanı sıra 2018'de piyasalarda en çok ABD'de Hakan Atilla'nın, Türkiye'de ABD'li rahip Andrew Brunson'ın dava süreci, kredi derecelendirme kuruluşlarının not indirimleri, ABD Merkez Bankası'nın (Fed) faiz artırımları, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) faiz artırım ve sadeleşme adımları ile Brexit ve Suriye'deki gelişmeler konuşuldu.
Ocak'ta gördüğü zirvenin ardından yılın ilk çeyreğinde, Suriye'de başlayan Zeytin Dalı harekatı, Fed'in faiz artırımına ilişkin beklentilerin güçlenmesi, ABD mahkemelerinde görülen duruşmada eski Halkbank Genel Müdür Yardımcısı Hakan Atilla'nın suçlu bulunması, Trump'ın gümrük tarifeleri ve Moody's'in Türkiye'nin notunu düşürmesi, 2016'nın aralık ayında başlayan ve sınırlı düzeltmelerle 14 ay süren yükselişin sona erdiğinin ilk işaretleri oldu.
Fed mart, haziran, eylül ve aralık ayında gerçekleştirdiği 4 faiz artırımı ile yıl boyunca gelişmekte olan ülke piyasaları üzerinde baskıya neden olurken, ticaret savaşı ve Trump'ın yatırımcılarda endişeye neden olan açıklamaları ile yurt içinde rekor üzerine rekor kıran dolar kuru piyasalar açısından 2018'e damgasını vuran gündemin başında yer aldı.
Kredi derecelendirme kuruluşu Moody's'in 8 Mart'ta Türkiye'nin notunu "Ba1"den "Ba2"ye düşürmesine karşın mart ayını 115.000 puan sınırında tamamlayan BIST 100 endeksi, söz konusu gelişmeler ve yurt içinde alınan erken seçim kararı ile analistlerin önemli destek olarak nitelendirdikleri 112.500'ü kırarak düşüşünü hızlandırdı.
TCMB aldığı tedbirler ve sadeleşme adımı ile dengeyi sağladı
Mayıs ayında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB), oynaklığı artan döviz kurları nedeniyle aldığı faiz artırım ve likidite tedbirlerinin pozitif etkisi, borsada tepki alımlarının gelmesine neden olsa da hisse senedi fiyatlarının düşüş eğilimi, kredi derecelendirme kuruluşlarının açıklamaları ile devam etti. Ayrıca mayısta ABD'de davası görülen Hakan Atilla'ya 32 ay hapis cezası verildi.
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşları Fitch Ratings ve Moody's mayıs ayının sonunda Türkiye'nin kredi notunu düşürmek üzere izlemeye aldıklarını açıkladılar. Nitekim Fitch Ratings 13 Temmuz'da Türkiye'nin kredi notunu "BB+"dan "BB"ye düşürdü.
Haziran ayında gerçekleştirilen Cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimlerinin siyasi istikrarın devamına işaret etmesi sonrasında borsada görülen alıcılı seyir kısa sürdü ve endeksin 100.000 üzerinde kalıcılık sağlaması için yeterli olmadı.
Kredi derecelendirme kuruluşlarının Türkiye'nin notunu düşürmeye devam edeceği beklentileri, ABD ile Çin arasında kızışan ticaret savaşı ve ABD'li rahip Brunson'ın tutukluluk sürecinde ABD ile Türkiye arasında gerilen diplomatik ilişkiler, BIST 100 endeksinin 17 Ağustos'ta göreceği 84.655 puana kadar devam edecek düşüş trendinin fitilini ateşleyen unsurlar oldu.
Bu gelişmelerle rekor üzerine rekor kırarak 7,2169'a kadar çıkan dolar kurunun baskıladığı şirket ve banka hisseleri, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK) ve TCMB'nin birbiri ardına aldığı tedbirlerle toparlandı.
Not indirimleri peş peşe geldi
17 Ağustos'ta kredi derecelendirme kuruluşları Standard&Poor's ve Moody's'in Türkiye'nin notunu düşürmesiyle yılın en düşük seviyesini gören BIST 100 endeksi, olumsuzlukların fiyatlandığı ve şirket hisselerinin emsallerine göre çok ucuzladığına ilişkin görüşlerin artması ile eylül sonunda 100.000 puanın üzerini tekrar test etti.
TCMB'nin eylülde 625 baz puanlık faiz artırımı ve sadeleşme adımları, dolar kurunun düşmesini sağlarken, rahip Brunson'ın 12 Ekim'deki duruşmada serbest bırakılması da endeksin 100.000 üzerinde kalıcı olmasını sağlayamadı.
Yurt içinde, Yeni Ekonomi Programı ve Enflasyonla Topyekun Mücadele Programı'nın yanı sıra cari işlemler açığındaki düşüşle sağlanan pozitif hava, yurt dışı borsalarda etkisini artıran satış baskısı ile istenilen güce ulaşamadı.
Ekim ayı başında tarihi zirvelerini gören ABD borsaları, etkisini artıran satışlarla hızlı bir şekilde düşüşe geçti ve diğer tüm piyasaları da olumsuz etkileyecek yeni bir sürece girdi. S&P 500 endeksi 6 ay süren ve rekorlarla taçlandırdığı yükseliş trendini ekimde sonlandırdı. Ekimde kırdığı rekorların ardından düşüşe geçen ve aylık bazda yaklaşık yüzde 7 değer kaybeden S&P 500 endeksi, kasımda tepki alımlarıyla toparlamaya çalışsa da tarihinin en kötü aralık ayı performansını gösterdi.
Ağustos ayında dolar bazında gördüğü 12.870 puanla neredeyse son 10 yılın en düşük seviyesine gerileyen BIST 100 endeksinin yatırımcılardaki "ucuz piyasa" algısını artırması, dünya borsalarının son çeyrekteki sert düşüşten görece az etkilenmesini sağladı. Buna karşın dolar bazlı BIST 100 endeksi 2018'i, özellikle Şubat-Ağustos dönemindeki hızlı düşüşün etkisiyle önceki yıl kapanışına göre yüzde 44 azalışla 17.100 seviyesinden tamamladı.
2018 rekorlarla da anılacak
Yılı yüzde 21 kayıpla 91.270 puandan tamamlayan Borsa İstanbul, 2018'de yatırımcısını üzse de yıl içinde en yüksek işlem hacmi, gördüğü en yüksek seviye ve kapanış rekorlarını kırmasıyla dikkati çekti. BIST 100 endeksi gördüğü en yüksek seviye rekorunu 121.532 puanla 29 Ocak 2018 tarihinde kırarken, kapanış rekoru da yine aynı gün 120.845 puana taşındı.
Tüm zamanların en yüksek işlem hacmi 15,5 milyar lira ile 13 Ağustos 2018'de gerçekleşirken, oynaklığın en yüksek olduğu gün ise 10 Ağustos'ta yaşandı. 10 Ağustos'ta ABD ile diplomatik ilişkilerin, rahip Brunson'la ilgili ABD Başkanı Donald Trump'ın açıklamaları ile gerilmesi ve Trump'ın çelik ve alüminyum ithalatına gümrük tarifesi uygulanacağını açıklaması, dolar kurunda sert yükselişe neden olurken BIST 100 endeksi gün içinde 88.598-97.810 bandı içinde dalgalandı. 9 bin puanı aşan bir bant içinde hareket eden endeks günü yüzde 2,31 azalışla 94.940 puandan tamamladı.
Endeksin 2018'de günlük en sert değer kaybı yüzde 5,18'lik düşüşle 11 Temmuz'da, kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings'e yönelik not indirim beklentilerinin artması ile gerçekleşti. En yüksek değer kazancı ise TCMB'nin para politikasında sadeleşmeye gideceği açıklamaları ile 28 Mayıs'ta görüldü. Endeks 28 Mayıs'ta önceki güne kıyasla yüzde 3,22 değer kazanarak günü 106.525 puandan tamamladı.
