Araç çağırma servisleri Türkiye'de hızla yaygınlaşıyor. Son yıllarda turizmde yaşanan düşüş de otellere servis hizmeti veren sürücüleri azalan işleri telafi etmek üzere Uber, Careem gibi şirketler için çalışmaya yönlendirdi.
Bugün bu şirketlere çalışan yaklaşık 6 bin araçlık dev bir filo var. Ancak bu hizmet Türkiye'de henüz yasal değil. Bu işi yapan şoförler cezalardan bunalmış durumda. Uber, Careem gibi şirketler, çözüm için İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Ulaşım Koordinasyon Müdürlüğünü işaret ediyor. Belediye ise taksicilerin başlattığı hukuki süreç nedeniyle şu anda net bir tavır ortaya koymuyor ve bu davanın sonuçlanmasını bekliyor.
Siyah Vito'lar kolay hedef oldu
Dünyada araç çağırma hizmeti veren şirketler büyük oranda sedan otomobillerden faydalanıyor.
Türkiye'de ise D2 Yetki Belgesi ve İBB tarafından verilen Güzergah Kullanım İzin Belgesine sahip 9+1 araçlar kullanılıyor. Bu araçlar 2-3 yıl öncesine kadar otellere hizmet veriyordu. Otellerin tercihi nedeniyle bunların hemen hepsi Mercedes Vito'dan oluşuyor. Doğal olarak bugün Uber ve Careem ile araç çağırdığımızda yanımıza bir Mercedes Vito yanaşıyor.
Bu araçlar daha önce otellere hizmet verirken sahip oldukları belgelerle sorunsuz bir şekilde trafikte yol alabiliyordu. Ancak, araç çağırma hizmeti Türkiye'de yasal bir zemine oturmadığı için polis tarafından tespitleri halinde ağır cezalara maruz kalıyorlar. Şirketler, mevcut haliyle şoförlerin sahip oldukları belgelerin taşımacılık yapmak için yeterli olduğu görüşünde. Taksiciler ve polis ise verilen hizmetin karşılığının bu belgeler olmadığını düşünüyor.
Polis açısından bu araçları tespit etmek çok kolay. Bir Uber şoförü, "Hepimiz tek tip araç kullandığımız için polise açık hedef oluyoruz. Taksiciler de aynı şekilde bizi rahatlıkla tanıyor ve polisin kestiği cezalara ilave olarak bazen de taksicilerin şiddetine maruz kalıyoruz." şikayetinde bulundu.
Transporter'la kamuflaj
Atatürk Havalimanı'nda yaşan terör saldırısı öncesinde otel-havaalanı arası servis çektiğini, sonra turist sayısı azalınca bu işe başladığını belirten bir Careem şoförü de, "Siyah Vito'yla 24 bin lira ceza yedim. Sonra aracı beyaz Volkswagen Transporter ile değiştirdim, Ford kullanan da var. Kamuflaj gibi, artık ceza yemiyorum." dedi.
Bir başka Careem sürücüsü ise, "Devlet yasaklamak istese şirketlere müdahale eder. Böyle işine geliyor, her seferinde 5 bin lira ceza kesiyor. Biz de ceza almamak için yolcularımıza otel müşterisi gibi davranmalarını söylüyoruz. Polis aracı durdurursa yolcumuz, 'otelden çıktım, bir arkadaşıma gidiyorum' gibi bir şey söylerse ceza almıyoruz." diyor.
Bu cezaları şimdilik Uber ve Careem gibi ana şirketler karşılıyor. Careem'den cezaları tahsil etmenin daha hızlı olduğu, Uber tarafında ise sürecin 2 ay kadar sürdüğü belirtiliyor.
Şoförlerin anlattıklarına göre, o kadar çok ceza kesiliyor ki, bu cezalar araçların fiyatıyla yarışıyor. Bazı sürücülerin aldığı cezalar yüz bin liralara ulaşmış durumda. Cezalar arttıkça, sürücülerin korkuları da büyüyor: Ya şirketler Türkiye pazarından çekilirse?
Şirketler Türkiye'de olduğu sürece herhangi bir sorun yok. Ama çekilmesi durumunda cezalar araç sahiplerine kalmış olacak.
"Mahkeme başkanının inisiyatifine kalmış"
Konuya ilişkin açıklamalarda bulunan Careem yetkilileri, ilgili bakanlıklar, belediyeler ve meslek odalarıyla temas halinde olduklarını belirterek, "Bu işin bir lisansı olmasını istiyoruz. Polis, cezayı şirkete değil şoföre kesiyor. Kanun, ilgili belediyeden ruhsat alınmaksızın yapılan taşımayı yasaklıyor, ancak bizde zaten gerekli belgeler var. Sürücünün cezasını ödüyor, süreci mahkemeye taşıyoruz. Gerisi mahkeme başkanının inisiyatifine kalmış. Bu işin regüle edileceğini umarak cezaları üstleniyoruz." diye konuştu.
"Yerel yönetimlerle diyalog halindeyiz"
Türkiye’deki sürücülerinin ve yolculuk sayısının hızla arttığını belirten Uber yetkilileri ise, "Uber, faaliyet gösterdiği tüm ülkelerdeki yerel regülasyonlarla uyumlu bir şekilde hizmet veriyor. Uber, Türkiye’de sadece uygun lisanslara sahip araçlarla çalışıyor. Ulaştırma ile ilgili kanuni düzenlemeler çok eskiden yazılmış. Dünyanın her yerinde şehirlere ekonomik katma değer ve teknolojik inovasyon sağlayabilmek için bakanlık ve belediyeler ile iş birliği içerisinde çalışıyoruz. Gerekli mercilerle görüşmelerimiz halihazırda olumlu bir şekilde devam ediyor. Uber ve benzeri hizmetlere düzenlemeler getirilmesi makul olup, bu sebeple biz de ülkelerdeki yerel yönetimler ile bu konudaki diyaloğumuza zaten devam ediyoruz." dedi.
Kaynak: Muhammed KAFADAR / DÜNYA
